Niezależne Forum Projektu Cheops

                                                           
ks. RadosÂław ChaÂłupniak
                                           
                                                MĂłwiĂŚ o Janie Pawle II na katechezie
Motywacja do miÂłoÂści

MoÂże to kwestia upÂływajÂących lat, a moÂże coraz g³êbsze doÂświadczenie siebie i refleksja nad niesieniem pomocy mÂłodym ludziom w odkrywaniu wÂłasnej toÂżsamoÂści sprawiajÂą, Âże zaczynam zastanawiaĂŚ siĂŞ nad niezwyk³¹ – jeÂśli tak moÂżna powiedzieĂŚ – "ahistorycznoÂściÂą" kolejnych pokoleĂą. Wielu mÂłodym wmĂłwiono wrĂŞcz, Âże ani przeszÂłoœÌ, ani przyszÂłoœÌ nie odgrywajÂą w Âżyciu znaczÂącej roli. Trzeba ÂżyĂŚ "tu i teraz" bez oglÂądania siĂŞ wstecz i bez pytania o jutro. Wielu faktycznie tak Âżyje, jakby Âświat rozpoczynaÂł siĂŞ od nich i na nich koĂączyÂł. Nie rozwijajÂąc przesadnie tego wÂątku, trzeba stanowczo podkreÂśliĂŚ, Âże – bez odkrywania wÂłasnych korzeni – Âżycie coraz bardziej jest zawieszone w pró¿ni.

Bez spojrzenia w przysz³oœÌ, bez têsknoty za niebem trudno jest mówiÌ o chrzeœcijaùstwie, trudno odnaleŸÌ motywacjê do mi³oœci wyra¿anej w konkretnych s³owach i gestach. Co wiêcej, s³ynne i tak czêsto akcentowane "tu i teraz" nabiera wartoœci jedynie przez zakorzenienie w czasie, w tym co by³o i w tym co bêdzie.

MajÂąc to na uwadze, warto wykonaĂŚ odwaÂżny gest i spojrzeĂŚ na niedalekÂą jeszcze przeszÂłoœÌ, by dostrzec w niej czÂłowieka, ktĂłrego imieniem nazwano pewne pokolenie. Bez odniesienia do historii, bez opowieÂści o konkretnej ÂświĂŞtoÂści Âżycia wiara chrzeÂścijaĂąska traci swoje podstawy. ChrzeÂścijaĂąstwo zawsze byÂło opowieÂściÂą o Âżyciu oddawanym Bogu, byÂło przywoÂływaniem postaci, ktĂłre spotkaÂły Jezusa i pozostawiÂły o Nim piĂŞkne Âświadectwo. Historia Jana PawÂła II – jego sÂłowa, gesty, Âżycie – nie sÂą jedynym, ale dla wielu z nas waÂżnym i Âżywym doÂświadczeniem dziaÂłania Boga. Katecheza, ktĂłra pozostaje wci¹¿ wychowaniem do wiary, winna odwoÂływaĂŚ siĂŞ do takich Âświadectw, by ukazywaĂŚ i prowadziĂŚ do zjednoczenia z Tym, KtĂłry byÂł, jest i nieustannie przychodzi.

Jak o nim mĂłwiĂŚ?

W myÂśleniu i mĂłwieniu o Janie Pawle II bliski jest mi klucz filmowy: "czÂłowiek – papieÂżem, papieÂż – czÂłowiekiem", poniewaÂż pokazuje, Âże – choĂŚ tak niezwykÂły – Jan PaweÂł II byÂł prawdziwym czÂłowiekiem: uÂśmiechaÂł siĂŞ, czasem pogroziÂł palcem, podniĂłsÂł gÂłos, ale teÂż przytuliÂł, spojrzaÂł g³êboko w oczy, uÂściskiem dodaÂł siÂł. Jak wielu z nas – jeÂździÂł na nartach, chodziÂł po gĂłrach i cieszyÂł siĂŞ Âżyciem, ale w tym wszystkim modliÂł siĂŞ, byÂł blisko Boga, otwieraÂł siĂŞ na ludzi i pamiĂŞtaÂł o nich.

Najbardziej przekonuj¹cym sposobem mówienia o kimœ wa¿nym zawsze pozostanie œwiadectwo. Na prowokacyjne pytanie: "Co takiego zrobi³ Jan Pawe³ II?", ka¿dy katecheta mo¿e i powinien odpowiedzieÌ bardzo osobiœcie. Owszem, nie jad³em z m³odym Karolem Wojty³¹ kremówek, ale gdyby nie On, nie zosta³bym ksiêdzem! Gdyby nie Ojciec Œwiêty rodem znad Wis³y, nie wiedzia³bym mo¿e, czym jest Koœció³ otwarty na ludzi. Gdyby nie On, byÌ mo¿e do tej pory Europa by³aby pêkniêta, a ludzie sztucznie podzieleni.

Mówi¹c o Janie Pawle II, trzeba odwo³aÌ siê do osobistego œwiadectwa, do spotkaù, które mocno zapad³y w serce, do s³ów, na które siê czeka³o, które siê powtarza³o i wypisywa³o jako ¿yciowe motta. Warto podczas katechez z m³odymi wracaÌ do papieskich myœli zapisanych przez niego w ró¿nych dokumentach, choÌ na pewno nie polecam czytania ich w ca³oœci, a tym bardziej uczynienia z nich szkolnych lektur. Z doœwiadczenia wiem, ¿e teksty dokumentów papieskich nie nale¿¹ do ³atwych. Nie znaczy to, ¿e nie powinno siê z nich korzystaÌ. Wprost przeciwnie, trzeba do nich siêgaÌ, ale zawsze z dobrym wprowadzeniem i wyjaœnieniem, proponuj¹c uczniom okreœlone fragmenty, zwracaj¹c uwagê na kontekst, w jakich powstawa³y, i na istotê przes³ania, jakie ze sob¹ nios¹.


Z ca³¹ pewnoÂściÂą warto odwoÂływaĂŚ siĂŞ czĂŞsto do takich dzieÂł, ktĂłre nie byÂły wprost adresowane do teologĂłw, ale dla samego Ojca ÂŚwiĂŞtego stanowiÂły okazjĂŞ do podzielenia siĂŞ swojÂą wiarÂą i doÂświadczeniem. WÂśrĂłd ksi¹¿ek, ktĂłre warto podsun¹Ì mÂłodym, zwÂłaszcza na poziomie licealnym, na pewno powinien znaleŸÌ siĂŞ sÂłynny wywiad PrzekroczyĂŚ prĂłg nadziei (1994) oraz papieska refleksja nad powoÂłaniem kapÂłaĂąskim Dar i Tajemnica (1996). Osobisty charakter tych publikacji daje w jakimÂś stopniu okazjĂŞ do poznania Ojca ÂŚwiĂŞtego, do odkrywania – z jednej strony – jego wielkiej mÂądroÂści i wiary, z drugiej – jego drogi ludzkiego i chrzeÂścijaĂąskiego dojrzewania i powierzania siĂŞ Jezusowi.

Niezwyk³¹ cech¹ pontyfikatu Jana Paw³a II by³a otwartoœÌ na cz³owieka, tak¿e na tych, którzy nie zawsze byli blisko Koœcio³a, blisko wiary. Dlatego na katechezie warto zauwa¿yÌ i podj¹Ì dialog z tymi, którzy mo¿e nawet bardzo ostentacyjnie zak³adali lub za³o¿¹ koszulki z napisami: "Nie p³aka³em po papie¿u" czy "Nie jestem z pokolenia JP2". Moje doœwiadczenie katechetyczne podpowiada, ¿e taka polaryzacja stanowisk jest zawsze lepsza ni¿ obojêtnoœÌ adresatów. Wspó³czesna m³odzie¿ nie jest ju¿ "pokoleniem Jana Paw³a II" i ten fakt nale¿y uszanowaÌ. ChoÌ nie maj¹ oni osobistych wspomnieù zwi¹zanych z Ojcem Œwiêtym, to jednak przez nasze œwiadectwo mo¿e pojawiÌ siê wiêŸ z "naszym Papie¿em".

Trzeba jednak pamiĂŞtaĂŚ, Âże zbyt czĂŞste odnoszenie siĂŞ do osoby i nauczania Jana PawÂła II, wywoÂłuje niekiedy – zwÂłaszcza u bardziej zbuntowanych uczniĂłw – skutek wrĂŞcz odwrotny. W latach 90. XX w. ktoÂś karykaturalnie przedstawiÂł ksiĂŞÂży z Polski, ktĂłrzy "w kaÂżdym ze swoich kazaĂą musieli kilkakrotnie powoÂływaĂŚ siĂŞ na papieÂża". Jest to niebezpieczeĂąstwo, ktĂłre grozi rĂłwnieÂż katechetom. Celem katechezy niezmiennie pozostaje bowiem zjednoczenie katechizowanych z Jezusem i to On ma byĂŚ w centrum naszych oddziaÂływaĂą.

Co mĂłwiĂŚ?

Spotkania z Janem Paw³em II i osobista refleksja nad s³owami, które nam pozostawi³, s¹ niezwyk³ym skarbcem katechetycznych treœci. Odkrywanie jego pontyfikatu umo¿liwiaj¹ tak¿e liczne filmy dokumentalne i fabularne, a tak¿e albumy i ksi¹¿ki jemu poœwiêcone.

Katecheza, zw³aszcza ta adresowana do dzieci i m³odzie¿y, powinna odkrywaÌ Jana Paw³a II i jego duszpastersk¹ troskê o nowe pokolenia chrzeœcijan. Jest to, jak to okreœli³ Vittorio Messori, "uprzywilejowany temat serdecznego zainteresowania Papie¿a". Z ca³¹ pewnoœci¹ warto wróciÌ do Œwiatowych Dni M³odzie¿y, do tekstów papieskich orêdzi i wyg³oszonych przemówieù. Na pewno mo¿na przywo³aÌ List do m³odych oraz List do dzieci, poniewa¿ s³owa Jana Paw³a II s¹ uniwersalne i, mimo up³ywu lat, brzmi¹ wci¹¿ bardzo aktualnie.

W wywiadzie PrzekroczyĂŚ prĂłg nadziei Jan PaweÂł II wskazywaÂł na istotne znaczenie mÂłodoÂści, kiedy stawia siĂŞ podstawowe pytania, szuka sensu Âżycia i powoÂłania…, tj. konkretnego projektu, wedÂług ktĂłrego to Âżycie moÂżna budowaĂŚ. PapieÂż podkreÂślaÂł, Âże szczegĂłlnie na tym etapie czÂłowiek pragnie byĂŚ afirmowany, mÂłodzi ludzie pragnÂą znajdowaĂŚ piĂŞknÂą miÂłoœÌ, ale potrzebujÂą takÂże przewodnikĂłw – autorytetĂłw, ktĂłrzy pĂłjdÂą razem z nimi – tak jak on chodziÂł. Takiego Jana PawÂła II warto ukazywaĂŚ mÂłodym: kapÂłana, ktĂłry nauczyÂł siĂŞ "miÂłowaĂŚ ludzkÂą miÂłoœÌ", biskupa, ktĂłry "wszĂŞdzie szukaÂł mÂłodzieÂży i wszĂŞdzie byÂł przez tĂŞ mÂłodzieÂż szukany", czÂłowieka, ktĂłry umacniaÂł, pocieszaÂł, stawiaÂł jasne wymagania, przez ktĂłrego przemawiaÂł Jezus.

Trzeba przypominaĂŚ mÂłodym papieÂża, ktĂłry ich sÂłuchaÂł, rozumiaÂł i wspieraÂł; papieÂża uÂśmiechu, ktĂłry wiedziaÂł, jak bardzo potrzeba w Âżyciu entuzjazmu i radoÂści, ktĂłrÂą majÂą mÂłodzi; papieÂża nadziei, ktĂłry wlewaÂł tĂŞ nadziejĂŞ w serca mÂłodych; papieÂża peÂłnego odwagi i wiary, ktĂłry – juÂż teraz z wysoka – powtarza sÂłowa: Nie lĂŞkajcie siĂŞ, otworzyĂŚ drzwi Chrystusowi... to jest Jedyny Przyjaciel, ktĂłry nie zawodzi, na ktĂłrego moÂżna zawsze liczyĂŚ.

ks. RadosÂław ChaÂłupniak

http://www.katolik.pl/mowic-o-janie-pawle-ii-na-katechezie,2747,416,cz.html?s=1