Wymagania w Âżyciu wspĂłÂłczesnego czÂłowieka

Wymaganie, wymagaĂŚ, wymagajÂący – te wyrazy, o ÂściÂśle powiÂązanych ze sobÂą znaczeniach, sÂą nierozerwalnie zwiÂązane z ludzkÂą aktywnoÂściÂą od
zarania dziejĂłw. SÂłowa te majÂą dwa podstawowe znaczenia. W pierwszym z nich wymaganie to po prostu warunek, jaki musi byĂŚ speÂłniony, aby coÂś mogÂło zaistnieĂŚ lub aby coÂś dziaÂło siĂŞ prawidÂłowo. PrzykÂładami uÂżycia tego pojĂŞcia w takim znaczeniu sÂą nastĂŞpujÂące zdania: „SamochĂłd wymaga paliwa”, „Telewizor wymaga naprawy”, „ZawĂłd lekarza wymaga wieloletnich studiĂłw”, „Ziemia wymaga uprawy”, „Dom wymaga gruntownego remontu”, itp. Rzecz jasna, samochĂłd bez paliwa nie pojedzie, popsuty telewizor nie bĂŞdzie dziaÂłaÂł prawidÂłowo, wiĂŞc do uÂżytkowania tych urzÂądzeĂą muszÂą byĂŚ speÂłnione postawione wymagania.

Czasami speÂłnienie okreÂślonego warunku wiÂąÂże siĂŞ z jakÂąÂś, niekiedy nawet bardzo wielkÂą potrzebÂą, co wyraÂżajÂą takie zdania, jak: „CzÂłowiek wymaga tlenu do oddychania”, „NiemowlĂŞ wymaga troskliwej opieki”. „Od wartownika wymaga siĂŞ czujnoÂści”. „Od kierowcy wymaga siĂŞ trzeÂźwoÂści”. WĂłwczas oprĂłcz samego okreÂślenia warunku, bardzo istotne staje siĂŞ jego speÂłnienie, ktĂłre z jakichÂś powodĂłw moÂże byĂŚ uznane za poÂżÂądane lub nawet konieczne. Wymaganie w drugim znaczeniu to ÂżÂądanie speÂłnienia okreÂślonych warunkĂłw. W zaleÂżnoÂści od skutkĂłw, jakie przynosi jego speÂłnienie, bÂądÂź niespeÂłnienie, tego rodzaju wymĂłg moÂżna jeszcze podzieliĂŚ na dwa rodzaje: wymĂłg dopuszczajÂący i wymĂłg represyjny. Wymaganie dopuszczajÂące to takie, ktĂłrego speÂłnienie przynosi awans, dopuszczenie do czegoÂś, zaliczenie czegoÂś, zezwolenie na coÂś, itp. PrzykÂładem zadoÂśĂŚuczynienia takiemu wymogowi jest zdanie egzaminu, naÂłoÂżenie kapoka, czy wykupienie biletu wstĂŞpu. NiespeÂłnienie wymagania represyjnego pociÂąga zwykle za sobÂą przykre konsekwencje dla tego, do ktĂłrego to wymaganie jest kierowane. Np. niezapÂłacenie podatku grozi karÂą grzywny, a czasami nawet wiĂŞzienia. Innymi sÂłowy, jeÂśli speÂłnisz wymĂłg dopuszczajÂący to dostajesz promocjĂŞ, jeÂśli nie speÂłnisz wymogu represyjnego to oberwiesz. OczywiÂście mogÂą byĂŚ rĂłwnieÂż i takie wymagania, ktĂłre majÂą cechy obu rodzajĂłw, tzn. sÂą dopuszczajÂąco-represyjne. Powszechnie bowiem uwaÂża siĂŞ, Âże najlepszym sposobem stymulacji, ktĂłry jest skuteczny nie tylko wobec osÂłĂłw, jest poÂłÂączenie kija z marchewkÂą.

Wymaganie w drugim znaczeniu, rozumiane jako mniej lub bardziej stanowcze ÂżÂądanie czegoÂś od kogoÂś, stanowi typ najbardziej rozpowszechniony w dziejach ludzkoÂści. NajczĂŞÂściej przybiera ono postaĂŚ obowiÂązku, nakazu lub zakazu. Zgodnie z mitologiÂą biblijnÂą wywodzÂącÂą siĂŞ z kultury judeochrzeÂścijaĂąskiej, pierwszym wymaganiem postawionym przed czÂłowiekiem byÂł zakaz spoÂżywania owocĂłw z drzewa wiadomoÂści dobrego i zÂłego. Wszystkie cywilizacje, od staroÂżytnych poczynajÂąc a na wspĂłÂłczesnych koĂączÂąc byÂły oparte (i sÂą nadal) na rozlicznych wymaganiach znajdujÂących swoje odzwierciedlenie nie tylko w obyczajowoÂści czy religii, ale przede wszystkim w przepeÂłnionych wymogami prawach.
Wymagania w Âżyciu wspĂłÂłczesnego czÂłowieka

CaÂła wspĂłÂłczesna cywilizacja planety Ziemia jest oparta na wymaganiach. JuÂż od lat najmÂłodszych przekonujemy siĂŞ, Âże ktoÂś (najczĂŞÂściej rodzice) czegoÂś od nas ÂżÂąda:

*

SiedÂź prosto i nie garb siĂŞ Jasiu.
*

MĂłw zawsze prawdĂŞ Zosiu.
*

BÂądÂź grzeczny i nie dokazuj Grzesiu.
*

BÂądÂź posÂłuszny i wykonuj wszystkie polecenia dorosÂłych bez dyskusji.
*

Nie zadawaj zbyt wielu pytaĂą i wystrzegaj siĂŞ zadawania tych niestosownych.
*

Nie odszczekuj siĂŞ starszym, a najlepiej nie odzywaj siĂŞ nie pytany, bo dzieci i ryby gÂłosu nie majÂą.
*

Trzymaj rÂączki na koÂłdrze. Nie baw siĂŞ ze sobÂą, w kaÂżdym razie nie w ten sposĂłb.

Gdy dzieci podrosnÂą, wzrastajÂą teÂż wymagania, ktĂłre teraz nadchodzÂą juÂż z dwĂłch stron, od rodzicĂłw i od szkoÂły:

*

Ucz siĂŞ pilnie i zbieraj dobre stopnie.
*

Wracaj do domu przed dziesiÂątÂą.
*

Nie wagaruj. SÂłuchaj nauczycieli i przestrzegaj regulaminĂłw szkolnych.
*

MĂłw zawsze gdzie byÂłaÂś, co robiÂłaÂś i nigdy przy tym nie kÂłam.
*

Nie zadawaj siĂŞ z tym chÂłopakiem. To nie jest dla ciebie odpowiedni partner.
*

Nie zgadzam siĂŞ na wasz zwiÂązek. Najpierw musisz zdaĂŚ maturĂŞ.
*

DopĂłki jesteÂś na moim utrzymaniu, rĂłb co kaÂżĂŞ.
*

SkoĂącz studia i zdobÂądÂź dobrÂą pracĂŞ.

DorosÂłoÂśĂŚ nie uwalnia od wymagaĂą. Przeciwnie, dochodzÂą nowe, jeszcze bardziej represyjne. MÂłodzieÂż pÂłci mĂŞskiej juÂż na progu dorosÂłoÂści doÂświadcza sÂłuÂżby wojskowej, ktĂłrej odbycie wymuszane jest represyjnym wymaganiem i ktĂłrej odbywanie stanowi nieprzerwany ciÂąg wymagaĂą. Wcieleni do wojska doÂświadczajÂą, a nawet uczÂą siĂŞ przemocy nie tylko od swoich przeÂłoÂżonych, ale i od starszych kolegĂłw, ktĂłrzy pastwiÂą siĂŞ nad mÂłodszymi rocznikami, poniÂżajÂąc tych ludzi i depczÂąc ich godnoÂśĂŚ (zjawisko fali).

PeÂłnoletni czÂłonkowie spoÂłeczeĂąstwa podlegajÂą w peÂłni przepisom prawa, ktĂłre w duÂżym stopni jest zbiorem wysoce represyjnych wymagaĂą, ktĂłrych niespeÂłnienie grozi karÂą grzywny, wiĂŞzienia, a nawet (w niektĂłrych krajach) Âśmierci. Ma to na celu wymuszenie na spoÂłeczeĂąstwie okreÂślonych zachowaĂą, uznanych za konieczne i niedopuszczenie do innych, uznanych za niedozwolone. W niektĂłrych krajach, w ktĂłrych prawa sÂą okreÂślone przez religiĂŞ, a zwÂłaszcza w krajach muzuÂłmaĂąskich, zjawisko to przybiera monstrualne rozmiary, stanowiÂąc caÂłkowite zaprzeczenie wolnoÂści i demokracji. Ale rĂłwnieÂż w tzw. krajach demokratycznych zdarzajÂą siĂŞ wymagania o niezrozumiale wysokim stopniu represyjnoÂści. I tak np. w USA moÂżna byÂło pĂłjÂśĂŚ do wiĂŞzienia na dÂługie lata za wypalenie dwĂłch joint-Ăłw z marihuanÂą1. Innym przykÂładem jest Belgia, gdzie uczestnictwo w wyborach (ktĂłre z natury demokracji powinno byĂŚ czymÂś wolnym) jest obowiÂązkowe, a uchylenie siĂŞ od tego obowiÂązku podlega karze grzywny.

PaĂąstwo narzuca swoim obywatelom jeszcze wiele innych rzeczy. Podstawowym wymaganiem jest obowiÂązek pÂłacenia podatkĂłw. OprĂłcz tego, wspomniany juÂż obowiÂązek sÂłuÂżby wojskowej, obowiÂązek szkolny, meldunkowy, koniecznoÂśĂŚ posiadania dokumentu osobistego, paszportu, prawa jazdy, oraz rĂłÂżnych licencji, koncesji, rejestracji (np. samochodu, dziaÂłalnoÂści gospodarczej, itp.), pÂłacenia rĂłÂżnych skÂładek czy obowiÂązkowych ubezpieczeĂą. KoniecznoÂśĂŚ egzekwowania i kontroli wymogĂłw powoduje, Âże tworzone sÂą do tego celu odpowiednie komĂłrki administracyjne, a nawet caÂłe urzĂŞdy. Prawo, a zwÂłaszcza prawo karne, potrzebuje organĂłw Âścigania, sÂądĂłw i wiĂŞzieĂą.

Jednak najczĂŞÂściej spotykane wymagania stawiane wspĂłÂłczesnemu czÂłowiekowi zwiÂązane sÂą z pracÂą. W paĂąstwach komunistycznych praca byÂła podniesiona niemal do rangi obywatelskiego obowiÂązku. SÂławiono jÂą w pieÂśniach i na plakatach. DotyczyÂło to szczegĂłlnie pracy fizycznej, z powodu wyniesienia robotnikĂłw na ideologiczne oÂłtarze. KaÂżdego niepracujÂącego oskarÂżano o pasoÂżytnictwo spoÂłeczne i nazywano spekulantem, kuÂłakiem lub burÂżujem. Z drugiej strony trzeba jednak przyznaĂŚ, Âże o pracĂŞ byÂło Âłatwo i liczba bezrobotnych nie z wÂłasnego wyboru byÂła niewielka. W paĂąstwach kapitalistycznych praca dla wiĂŞkszoÂści jest koniecznoÂściÂą, poniewaÂż bez niej przeciĂŞtny czÂłowiek nie byÂłby w stanie utrzymaĂŚ siebie i swojej rodziny. Ale o pracĂŞ, a zwÂłaszcza o dobrÂą pracĂŞ, nie jest Âłatwo. JeÂśli ktoÂś juÂż jÂą ma, to stara siĂŞ skrupulatnie speÂłniaĂŚ wszystkie wymagania pracodawcy, aby jej nie straciĂŚ. CnotÂą jest tu juÂż nie tylko przestrzeganie regulaminĂłw ale i duÂża dyspozycyjnoÂśĂŚ. W skrajnych przypadkach niektĂłrzy ludzie popadajÂą w pracoholizm. Wymagania dotykajÂą nie tylko ludzi pracy, ale takÂże i emerytĂłw. Wszystko w Âżyciu czÂłowieka jest obwarowane rĂłÂżnymi przepisami, nawet sprawy zwiÂązane ze zgonem i pochĂłwkiem.

Tak wiĂŞc wymagania towarzyszÂą czÂłowiekowi od urodzenia aÂż do Âśmierci. Powstaje jednak pytanie, czy rozwĂłj i ewolucja spoÂłeczeĂąstw ma siĂŞ opieraĂŚ gÂłĂłwnie na przymusie, restrykcjach i surowych przepisach prawa? Czy w celu wyegzekwowania wymagaĂą trzeba stosowaĂŚ przemoc? Czy naleÂży z przemocÂą oswajaĂŚ juÂż maÂłe dzieci? Czy rodzice majÂą prawo do wymierzania kar cielesnych? Czy to samo prawo przysÂługuje szkoÂłom? Za jakie przestĂŞpstwa karaĂŚ wiĂŞzieniem? Jakie wymogi naleÂży speÂłniĂŚ, aby zdaĂŚ egzamin? Ile trzeba pracowaĂŚ, Âżeby zarobiĂŚ sto zÂłotych? Ile trzeba mieĂŚ lat, Âżeby mĂłc prowadziĂŚ samochĂłd? Czy przywrĂłciĂŚ karĂŞ Âśmierci? Czy kara 6-ciu lat wiĂŞzienia za gwaÂłt ze szczegĂłlnym okrucieĂąstwem jest wystarczajÂąca? Kto ma przy tym decydowaĂŚ o tym, czego naleÂży wymagaĂŚ? Elity polityczne? Potentaci gospodarczy? Osoby powszechnie szanowane? Pisarze i inni twĂłrcy? Naukowcy? NobliÂści? KsiĂŞÂża? Parlamentarna wiĂŞkszoÂśĂŚ? A moÂże wszyscy w powszechnym gÂłosowaniu czy w referendum? W koĂącu moÂżna zadaĂŚ najbardziej fundamentalne pytanie: Czy wymagania sÂą w ogĂłle potrzebne?
Czy wymagania sÂą potrzebne? JeÂśli nie – to co w zamian?

Obecnie wielu uwaÂża, Âże stawianie innym wymagaĂą, jest potrzebne, a nawet konieczne. Istnieje doÂśĂŚ rozpowszechniony poglÂąd, iÂż ludzie nigdy nie bĂŞdÂą, przynajmniej w niektĂłrych sprawach, postĂŞpowaĂŚ wÂłaÂściwie, jeÂżeli siĂŞ ich do tego nie zmusi. Wymogi w postaci regulaminĂłw, instrukcji, przepisĂłw, zakazĂłw, nakazĂłw, oraz nakÂładania rĂłÂżnych obowiÂązkĂłw, sÂą wedÂług nich najskuteczniejszymi regulatorami i stymulatorami ludzkich zachowaĂą. Prawie nikt nie ma wÂątpliwoÂści, Âże wymagaĂŚ trzeba, niektĂłrzy majÂą tylko problem z ustaleniem wielkoÂści tych wymagaĂą i stopnia ich represyjnoÂści. SÂą gorÂący zwolennicy represyjnych wymagaĂą, upatrujÂący w nich receptĂŞ na zdrowe spoÂłeczeĂąstwo. ÂŻÂądajÂą zaostrzenia przepisĂłw, regulaminĂłw i kodeksĂłw karnych, zwiĂŞkszenia wymagaĂą w pedagogice szkolnej, surowego systemu wychowania dzieci przez rodzicĂłw ÂłÂącznie ze stosowaniem kar cielesnych. DoÂśĂŚ powszechne jest przekonanie, Âże dobry sĂŞdzia, to surowy sĂŞdzia, dobry ojciec to wymagajÂący ojciec, dobry nauczyciel to wymagajÂący nauczyciel, a dobre prawo to prawo restrykcyjne. NiektĂłrzy uwaÂżajÂą, Âże nawet dobry BĂłg jest surowy i wymagajÂący. Ludzie ci sÂądzÂą, Âże skoro wymagania majÂą boski wymiar i boskie pochodzenie, to cywilizowane spoÂłeczeĂąstwo bez stawiania wymagaĂą nie moÂże prawidÂłowo funkcjonowaĂŚ. JeÂżeli kaÂżdy czÂłowiek musi sobie zasÂłuÂżyĂŚ na niebo, to tym bardziej musi sobie zasÂłuÂżyĂŚ na Âżycie ziemskie. Kto nie pracuje, ten nie je. Kto nie speÂłnia spoÂłecznych wymogĂłw, ten nie ma prawa ÂżyĂŚ w tym spoÂłeczeĂąstwie. SÂą rĂłwnieÂż i tacy, ktĂłrzy uwaÂżajÂą wymagania za dobry sposĂłb sprawowania wÂładzy, tym lepszy im sÂą one surowsze.

Istnieje jednak i druga strona medalu. Im wiĂŞcej wymagaĂą opartych na przymusie, tym mniej wolnoÂści. W staroÂżytnoÂści niektĂłrym ludziom w ogĂłle odmawiano prawa do wolnoÂści zmuszajÂąc ich do Âżycia niewolniczego, opartego niemal wyÂłÂącznie na wymaganiach. Kilkaset lat temu zmuszano ludzi do wyznawania okreÂślonych poglÂądĂłw, palÂąc na stosie tych, ktĂłrzy ujawniali te niewÂłaÂściwe. Obecnie, w tzw. paĂąstwach totalitarnych, rĂłwnieÂż zmusza siĂŞ ludzi do okreÂślonych dziaÂłaĂą, a nawet okreÂślonych przekonaĂą, nie pytajÂąc ich o zgodĂŞ i tÂłumiÂąc brutalnie wszelka opozycjĂŞ. Jeszcze nie tak dawno w wielu krajach Âświata obowiÂązywaÂł surowy model wychowania oparty trzcinie i dyscyplinie. W Polsce, przed II WojnÂą ÂŚwiatowÂą istniaÂło, na ziemiach obecnie zabranych, w Chyrowie, gimnazjum mĂŞskie prowadzone przez zakon jezuitĂłw. Stosowane tam metody wychowawcze przypominaÂły nieco EpokĂŞ WiktoriaĂąskÂą wedÂług opisĂłw Karola Dickensa. Czas dany do dyspozycji uczniom byÂł pod caÂłkowitÂą kontrolÂą zakonnikĂłw. Prawie wszystko wymagaÂło zezwolenia, nawet przejÂście na sÂąsiednie boisko przeznaczone dla innego rocznika i porozmawianie z kolegÂą. Kontakty mĂŞsko-damskie byÂły drastycznie ograniczone. Nie wolno byÂło prowadziĂŚ nawet korespondencji z pÂłciÂą przeciwnÂą bez zezwolenia, a ujawnienie takiego faktu groziÂło wyrzuceniem ze szkoÂły. Uczniom w pewnych porach dnia nie wolno byÂło nawet siĂŞ do siebie odzywaĂŚ. Powszechnie stosowanÂą karÂą byÂło lanie „na goÂły tyÂłek” stosowane publicznie, przed caÂłÂą klasÂą, przez specjalnie przeznaczonego do tego celu pracownika szkoÂły. KaÂżdy uczeĂą po wymierzeniu kary obowiÂązany byÂł za niÂą ojcu profesorowi podziĂŞkowaĂŚ i pocaÂłowaĂŚ go w rĂŞkĂŞ. Za wiĂŞksze przewinienia golono gÂłowĂŞ „na ÂłysÂą paÂłĂŞ” (DziÂś powiedzielibyÂśmy „na skina” i nie byÂłaby to Âżadna kara, ale wĂłwczas byÂła to kara bardzo dotkliwa). SzkoÂła w Chyrowie byÂła szkoÂłÂą elitarnÂą, ktĂłrÂą ukoĂączyÂło wiele znanych osobistoÂści - ale jak wielu uczniĂłw opuÂściÂło jÂą ze zÂłamanym duchem? NiektĂłrzy z nich mieli potem uraz na caÂłe Âżycie, nie tylko do szkoÂły, ale i do koÂścioÂła katolickiego.

Nadmierna surowoÂśĂŚ i represyjnoÂśĂŚ wymogĂłw przynosi najczĂŞÂściej jeden z dwĂłch moÂżliwych skutkĂłw: jeÂżeli nie jest ona poÂłÂączona ze skutecznym nadzorem nad ich wykonaniem, to prowadzi do tego, Âże ludzie je ÂłamiÂą, jeÂśli jednak system kontroli i karania jest efektywny, wĂłwczas te wymogi ÂłamiÂą ludzi. Nie sprzyja to pozytywnym przemianom w naszym Âświecie. IstotÂą czÂłowieka i czÂłowieczeĂąstwa jest wolnoÂśĂŚ. Jej ograniczanie na dÂłuÂższÂą metĂŞ do niczego dobrego nie prowadzi. TÂłumaczenie, Âże bez wymagaĂą nie mogÂłoby istnieĂŚ Âżadne wspĂłÂłczesne paĂąstwo jest tak samo zwodnicze, jak tÂłumaczenie staroÂżytnych patrycjuszy, Âże bez niewolnictwa nie mogÂło by istnieĂŚ ich paĂąstwo, bo kto by wtedy wykonywaÂł codzienne, domowe prace. Nie tak dawno, w taki sam sposĂłb, potrzebĂŞ niewolnictwa tÂłumaczyli plantatorzy amerykaĂąskiego PoÂłudnia: „JeÂśli znieÂślibyÂśmy niewolnictwo, to kto by pracowaÂł na naszych plantacjach?” Nie przyszÂło im do gÂłowy, Âże ludzie mogÂą robiĂŚ coÂś z wÂłasnej woli, bez przymusu. Ci, ktĂłrzy domagajÂą siĂŞ niewoli, przymusu, surowych praw i dotkliwego karania widzÂą w czÂłowieku tylko zÂło. Inni, przeciwni temu wszystkiemu, ktĂłrzy wiedzÂą, Âże moÂżna dziaÂłaĂŚ dobrowolnie, widzÂą w czÂłowieku dobro. W zaleÂżnoÂści od tego co ludzie widzÂą w czÂłowieku, to czÂłowiek im objawia.

Zilustrujmy to co zostaÂło powiedziane kilkoma przykÂładami. Jako pierwszy przykÂład niech posÂłuÂży, ogÂłaszany niejednokrotnie podczas suszy, zakaz wstĂŞpu do lasu. Cel takiego dziaÂłania jest wzniosÂły, chodzi o to, Âżeby zmniejszyĂŚ prawdopodobieĂąstwo zaprĂłszenia ognia i wybuchu poÂżaru. Ale sÂłuÂżby leÂśne nie majÂą odpowiednich siÂł i ÂśrodkĂłw, aby skutecznie wyegzekwowaĂŚ ten zakaz. Dlatego pewna, chociaÂż stosunkowo niewielka czĂŞÂśĂŚ ludzi go Âłamie. Chodzi zwÂłaszcza o tych, ktĂłrzy sÂą z natury niepokorni, nieposÂłuszni i nieodpowiedzialni. Tacy ludzie nie przestrzegajÂą teÂż zwykle zasad bezpieczeĂąstwa i to wÂłaÂśnie oni mogÂą byĂŚ potencjalnymi podpalaczami. Zakaz nie powstrzymuje rĂłwnieÂż tej garstki zwyrodnialcĂłw, ktĂłrzy podpalajÂą lasy z premedytacjÂą. PozostaÂła wiĂŞkszoÂśĂŚ to ludzie odpowiedzialni, ktĂłrzy przestrzegajÂą zakazu. Tacy ludzie nigdy by poÂżaru nie wywoÂłali. Przeciwnie – to oni pierwsi, korzystajÂąc z bardzo popularnych juÂż telefonĂłw komĂłrkowych, powiadomiliby straÂż poÂżarnÂą, zanim dym czy ogieĂą zostaÂłby dostrzeÂżony z wieÂży obserwacyjnej lub z samolotu. PozwoliÂłoby to szybko ugasiĂŚ poÂżar w zarodku, oszczĂŞdzajÂąc lasy i oszczĂŞdzajÂąc na kosztach akcji gaÂśniczej. Jak wiĂŞc widzimy, ogÂłaszanie takich zakazĂłw jest nieskuteczne, bo nie stanowi efektywnej zapory dla potencjalnych podpalaczy, a rĂłwnoczeÂśnie blokuje tych, ktĂłrzy mogliby las uratowaĂŚ. Znacznie skuteczniejsze byÂłoby wywieszenie tablic z proÂśbÂą ostroÂżnoÂśĂŚ z ogniem, nie pozostawianie w lesie butelek i zaalarmowanie odpowiednich sÂłuÂżb w razie zauwaÂżenia poÂżaru, poniewaÂż w ten sposĂłb zostaÂłaby poruszona ta dobra, szlachetna strona czÂłowieczeĂąstwa. Niestety – stare nawyki i bezmyÂślnoÂśĂŚ niektĂłrych decydentĂłw powodujÂą, Âże wciÂąÂż ogÂłaszane sÂą takie niepotrzebne zakazy.

Inny przykÂład to ogÂłaszany tu i Ăłwdzie zakaz kÂąpieli. Mechanizm zjawiska jest prosty. GdzieÂś, w jakimÂś miejscu nad jeziorem, stawem czy rzekÂą topi siĂŞ podczas kÂąpieli siĂŞ paru ludzi. W lokalnej prasie podnosi siĂŞ krzyk, Âże lokalna wÂładza nie dba o bezpieczeĂąstwo obywateli. Niestety, lokalnej wÂładzy nie staĂŚ na zbudowanie w tym miejscu bezpiecznej plaÂży, zatrudnienie ratownikĂłw, itp. Dlatego siĂŞga siĂŞ po rozwiÂązanie najprostsze – ustawienie tablicy z zakazem kÂąpieli. Teraz urzĂŞdnicy czujÂą siĂŞ caÂłkowicie zwolnieni z odpowiedzialnoÂści za wypadki utoniĂŞcia. JeÂśli ktoÂś siĂŞ kÂąpie wbrew zakazowi, to juÂż jest jego wina, a nie ich. Ponadto zasoby finansowe odpowiednich jednostek organizacyjnych wÂładz lokalnych sÂą wzbogacane o wpÂływy z wymierzanych od czasu do czasu mandatĂłw za zÂłamanie zakazu. Wszyscy sÂą zadowoleni, ale... ludzie topiÂą siĂŞ nadal. Czy wiĂŞc nie lepiej byÂłoby znowu odwoÂłaĂŚ siĂŞ do tej lepszej strony czÂłowieka, do jego mÂądroÂści i przezornoÂści? MoÂże byÂłaby zatem skuteczniejsza tablica o takiej treÂści: CzÂłowieku! W tym miejscu kÂąpiel jest niebezpieczna! UtopiÂło siĂŞ tu juÂż siedem osĂłb. Ty moÂżesz byĂŚ Ăłsmy. Zanim wejdziesz do wody – zastanĂłw siĂŞ!

Jeszcze inny przykÂład wart rozpatrzenia, to tzw. „wymagajÂący nauczyciel”. Nie zawsze wymagania szkolne przybierajÂą tak skrajnÂą postaĂŚ jak we wspomnianym juÂż gimnazjum w Chyrowie. Jednak wymagajÂący nauczyciel cieszy siĂŞ zwykle duÂżym powaÂżaniem i stanowi zwykle wzĂłr do naÂśladowania dla innych nauczycieli. RĂłwnieÂż i sami uczniowie bardziej szanujÂą takiego nauczyciela, ktĂłry potrafi ich sobie podporzÂądkowaĂŚ, niÂż takiego, ktĂłry im pobÂłaÂża. Dlaczego siĂŞ tak dzieje? Wynika to ze stosowanych we wspĂłÂłczesnym Âświecie metod nauczania. Nauka w szkoÂłach jest procesem pamiĂŞciowego przyswajania gotowych „prawd”. Nie ma tu miejsca na twĂłrcze myÂślenie czy na myÂślenie krytyczne. Dotyczy to niemal wszystkich przedmiotĂłw od historii po fizykĂŞ. UczeĂą musi np. nie tylko zapamiĂŞtaĂŚ poszczegĂłlne fakty historyczne, ale rĂłwnieÂż wtÂłacza mu siĂŞ okreÂślonÂą interpretacjĂŞ tych faktĂłw. PrĂłba krytycznego podejÂścia do nich przez ucznia moÂże skoĂączyĂŚ siĂŞ ocenÂą niedostatecznÂą. DoroÂśli bojÂą siĂŞ pozwoliĂŚ swym potomkom na krytyczne myÂślenie, bo bojÂą siĂŞ usÂłyszeĂŚ, co mÂłodzi o nich naprawdĂŞ myÂślÂą. Dlatego wolÂą im wtÂłaczaĂŚ gotowe schematy, gotowe reguÂły, gotowe osÂądy. Zabija to naturalnÂą ciekawoÂśĂŚ, a siÂłÂą napĂŞdowÂą do nauki staje siĂŞ przymus. Proces dydaktyczny staje siĂŞ w zwiÂązku z tym trudny i nudny. Uczniowie muszÂą nie tyle poznawaĂŚ, odkrywaĂŚ, zdobywaĂŚ, co „wkuwaĂŚ”. UczÂą siĂŞ nie dla wiedzy, ale „na ocenĂŞ”, „aby zaliczyĂŚ”, „do egzaminu”, „do matury”, „dla uzyskania dyplomu”. Naturalne pragnienie poznawania, wÂłaÂściwe kaÂżdemu czÂłowiekowi juÂż od lat najmÂłodszych, zostaje brutalnie stÂłumione i zastÂąpione wymaganiem przyswajania gotowych treÂści. Rzecz jasna, Âże w tej sytuacji, im bardziej wymagajÂący nauczyciel, tym lepsze efekty. Jednak skutkiem ubocznym takiego modelu nauczania jest to, Âże jest on caÂłkowicie pozbawiony radoÂści. A przecieÂż naturalna radoÂśĂŚ poznawania i odkrywania towarzyszy nam juÂż od wczesnego dzieciĂąstwa. PrzykÂładem jest zabawa, ktĂłra dla dziecka peÂłni waÂżnÂą rolĂŞ poznawczÂą, dajÂąc mu rĂłwnoczeÂśnie duÂżo zadowolenia - dlatego dzieci do zabawy zmuszaĂŚ nie trzeba. Czy wiĂŞc jest moÂżliwe aby na podobnych pozytywnych emocjach oprzeĂŚ nauczanie? Tak, tak i jeszcze raz tak! Ale... nie na naszej planecie. Przynajmniej jeszcze nie teraz. Trzeba by bowiem wszystko, co ludzie sÂądzÂą na temat nauczania, wywrĂłciĂŚ do gĂłry nogami. Nie jest to na razie moÂżliwe w sposĂłb globalny, spotkaÂłoby siĂŞ bowiem z olbrzymim oporem konserwatywnie nastawionej spoÂłecznoÂści, a zwÂłaszcza Âśrodowiska nauczycieli. Musieliby oni wszyscy zrozumieĂŚ, Âże zaciekawienie i radoÂśĂŚ to znacznie lepsze stymulatory niÂż strach. Wtedy dopiero byliby zdolni pojÂąĂŚ rzecz nastĂŞpujÂącÂą: Najlepszy nauczyciel to nie ten, ktĂłry poprzez stawianie surowych wymagaĂą wtÂłacza uczniom do gÂłowy wiadomoÂści zgodnie z okreÂślonym programem nauczania. Najlepszy nauczyciel to ten, ktĂłry potrafi swoim uczniom zaszczepiĂŚ miÂłoÂśĂŚ do wiedzy i umie jÂą z nich wydobyĂŚ. Szkoda, Âże tacy obdarzeni charyzmÂą pedagodzy zdarzajÂą siĂŞ na naszej planecie niezwykle rzadko.

Kolejny przykÂład to tzw. „demokracja parlamentarna”. Dzieli siĂŞ ona na wÂładzĂŞ ustawodawczÂą (parlament), wykonawczÂą (rzÂąd) i sÂądowniczÂą. Jest to system oparty gÂłĂłwnie na wymogach. Wszak tworzone przez parlament prawo to wielki zbiĂłr wymagaĂą: nakazĂłw, zakazĂłw, zaleceĂą, regulacji oraz sposobu postĂŞpowania wobec tych, ktĂłrzy tych wymogĂłw nie przestrzegajÂą (zwykle represji, kar). Zadaniem rzÂądu jest kierowanie paĂąstwem zgodnie z ustanowionym prawem, a zadaniem sÂądĂłw jest rozstrzyganie sporĂłw prawnych i karanie tych, ktĂłrzy narzuconych przez prawo wymogĂłw nie przestrzegajÂą. NiektĂłre paĂąstwa demokratyczne, jak np. Stany Zjednoczone, kÂładÂą bardzo duÂży nacisk na przestrzeganie prawa, ktĂłre jest tam wynoszone ponad wszystko. Dochodzi nawet do takich paradoksĂłw, Âże odrzuca siĂŞ w peÂłni wiarygodne i niepodwaÂżalne dowody winy jakiegoÂś bandyty czy mordercy i wypuszcza siĂŞ go na wolnoÂśĂŚ tylko dlatego, Âże owe dowody zostaÂły zdobyte niezgodnie z prawem.

Sama demokracja, wbrew nazwie, zdaje siĂŞ byĂŚ w duÂżym stopniu iluzjÂą. Winston Churchill sÂłusznie nazwaÂł jÂą „najgorszym systemem, nie liczÂąc wszystkich pozostaÂłych”. Czynny udziaÂł w dziaÂłalnoÂści politycznej jest dostĂŞpny dla nielicznych, ktĂłrych staĂŚ na sfinansowanie kosztownej kampanii wyborczej, lub ktĂłrych popiera finansowo wystarczajÂąco mocna partia. „LudowÂładztwo” dla wiĂŞkszoÂści to maÂło Âświadomy udziaÂł w gÂłosowaniu raz na kilka lat. Kandydaci na posÂłĂłw czy radnych usiÂłujÂą przekonaĂŚ wyborcĂłw, Âże ich interesy i interesy wyborcĂłw sÂą zgodne, co czĂŞsto mija siĂŞ z prawdÂą i objawia siĂŞ juÂż w trakcie, lub dopiero po zakoĂączeniu kadencji. Obietnice gÂłoszone przez poszczegĂłlnych kandydatĂłw w kampanii wyborczej sÂą przy tym czĂŞsto ogĂłlnikowe i bez pokrycia, a gÂłosujÂący i tak nie sÂą w stanie sprawdziĂŚ ich wiarygodnoÂści. W rezultacie o wyniku wyborĂłw decydujÂą czĂŞsto nie sprawy merytoryczne, ale iloÂśĂŚ pieniĂŞdzy wydanych na kampaniĂŞ czy popularnoÂśĂŚ partii, ktĂłra tego kandydata wystawiÂła. W przypadku wyborĂłw tylko jednej osoby (np. prezydenta) znaczenie ma rĂłwnieÂż popularnoÂśĂŚ samego kandydata, ktĂłry jest zwykle wyborcom dobrze znany, jednak w wyborach parlamentarnych czy samorzÂądowych wiĂŞkszoÂśĂŚ kandydatĂłw jest najczĂŞÂściej wyborcom nieznana3, lub znana w sposĂłb niewystarczajÂący. WedÂług jakich wiĂŞc kryteriĂłw majÂą byĂŚ wybierani? Ze wzglĂŞdu na wyglÂąd krawata, miÂły uÂśmiech czy ÂładnÂą szatĂŞ graficznÂą ulotki podrzuconej pod drzwi? A moÂże ze wzglĂŞdu na gÂłoszone przez nich hasÂła typu „bĂŞdĂŞ dÂąÂżyĂŚ do zmniejszenia bezrobocia” czy „zadbam o wzrost bezpieczeĂąstwa publicznego”, ktĂłre siĂŞ i tak w wiĂŞkszoÂści powtarzajÂą u wszystkich kandydatĂłw?

Po wyborach wpÂływ spoÂłeczeĂąstwa na wÂładzĂŞ jest znikomy, a rzÂąd ochoczo, choĂŚ czĂŞsto wybiĂłrczo, zabiera siĂŞ do wdraÂżania ustanawianych przed parlament wymogĂłw. Jedynym, choĂŚ zupeÂłnie „niedemokratycznym” sposobem oddziaÂływania silniejszych grup spoÂłecznych na wÂładzĂŞ sÂą wĂłwczas rĂłÂżne spoÂłeczne protesty, strajki, demonstracje i blokady. SÂłabsi nie majÂą Âżadnych szans i moÂżliwoÂści, oprĂłcz takich aktĂłw desperacji jak oblanie siĂŞ benzynÂą w miejscu publicznym i podpalenie lub przykucie kajdankami do bramy ministerstwa. Co prawda pewnÂą rolĂŞ w wywieraniu nacisku na wÂładzĂŞ wywierajÂą niezaleÂżne media, ale rzÂąd robi wszystko co moÂżliwe, aby tÂą niezaleÂżnoÂśĂŚ ograniczyĂŚ4. ZresztÂą interes bogatych wÂłaÂścicieli mediĂłw zwykle nie pokrywa siĂŞ z interesem najuboÂższych i najsÂłabszych. Nie istniejÂą zatem Âżadne demokratyczne mechanizmy wpÂływania spoÂłeczeĂąstwa w okresie miĂŞdzy wyborami, a raz wybranych parlamentarzystĂłw usunÂąĂŚ siĂŞ juÂż nie da. Dodatkowo chroni ich immunitet poselski. Parlament jest wiĂŞc jednÂą z najbardziej nieodpowiedzialnych instytucji w historii Âświata. Niemal wszystkich da siĂŞ jakoÂś pociÂągnÂąĂŚ do odpowiedzialnoÂści, nawet prezydenta moÂżna postawiĂŚ przed TrybunaÂłem Stanu, ale czy moÂżna ukaraĂŚ parlament za niewÂłaÂściwe, czy wrĂŞcz szkodliwe ustawy5? Po wyborach spoÂłeczeĂąstwo praktycznie juÂż nic, oprĂłcz rewolucji, nie moÂże zrobiĂŚ, aÂż do nastĂŞpnych wyborĂłw6. JeÂżeli w parlamencie jakaÂś partia czy koalicja ma zdecydowanÂą wiĂŞkszoÂśĂŚ, to opozycja nie ma wtedy Âżadnego wpÂływu na stanowione ustawy, moÂże jedynie protestowaĂŚ z mĂłwnicy, czĂŞsto przy prawie pustej sali. Gdy w paĂąstwie dzieje siĂŞ bardzo Âźle i dziaÂłania rzÂądu budzÂą wiele zastrzeÂżeĂą, to wpÂływ na bieg wydarzeĂą mogliby co prawda mieĂŚ sami posÂłowie, np. ogÂłaszajÂąc wotum nieufnoÂści dla premiera czy rozwiÂązujÂąc parlament, ale w takich sytuacjach interes grupowy staje siĂŞ zwykle waÂżniejszy niÂż interes paĂąstwa. Ilu znalazÂłoby siĂŞ przy tym posÂłĂłw, ktĂłrzy chcieliby ryzykowaĂŚ utratĂŞ ciepÂłej posadki? Dlatego moÂżna zaryzykowaĂŚ twierdzenie, Âże demokracja w rzeczywistoÂści nie jest ludowÂładztwem, lecz tylko jego pozorem7.

WÂładza zaczyna wiĂŞc realizowaĂŚ interesy rzÂądzÂących zgodnie z tworzÂącymi siĂŞ „grupami trzymajÂącymi wÂładzĂŞ” i miĂŞdzygrupowymi powiÂązaniami. Teraz naprawdĂŞ okazuje siĂŞ, Âże wÂładza nigdy nie miaÂła zamiaru dotrzymywaĂŚ przedwyborczych obietnic. Zaczyna siĂŞ „gra o pieniÂądze”, „podatki”, „budÂżet”, ale w tle toczy siĂŞ rĂłwnieÂż zakulisowa gra o korzyÂści indywidualne pewnych osĂłb i korzyÂści zbiorowe pewnych wÂąskich grup. GdybyÂśmy wiedzieli, co naprawdĂŞ myÂślÂą niektĂłrzy politycy i jakie cele sobie stawiajÂą, to byĂŚ moÂże niektĂłrym by wÂłosy na gÂłowie dĂŞba stanĂŞÂły, a byĂŚ moÂże wybuchÂłaby nawet rewolucja. Niestety, wspĂłÂłczesna polityka oparta jest gÂłĂłwnie na mydleniu oczu. Czasem dzieje siĂŞ jeszcze gorzej. PoniewaÂż urzĂŞdnicy paĂąstwowi, chociaÂż zarabiajÂą niemaÂło, to jednak znacznie mniej, niÂż np. niektĂłre gwiazdy sportu, wiĂŞc niekiedy zdarza siĂŞ, Âże chcÂą sobie jakoÂś to dodatkowo zrekompensowaĂŚ. Tak powstaje korupcja.

A co z resztÂą spoÂłeczeĂąstwa? Reszta spoÂłeczeĂąstwa musi byĂŚ utrzymywana w ryzach za pomocÂą surowych wymogĂłw. Bo jakÂże by inaczej mogÂło funkcjonowaĂŚ paĂąstwo? Strach pomyÂśleĂŚ, co by siĂŞ staÂło, gdyby ludziom daĂŚ wolnÂą rĂŞkĂŞ w decydowaniu o podstawowych sprawach ich bytu. Chaos? RozprzĂŞÂżenie? Anarchia? DemontaÂż paĂąstwa? Nie, strajki i demonstracje trzeba tÂłumiĂŚ, porzÂądek musi byĂŚ! Dlatego im surowsze prawa i dotkliwsze kary, tym lepiej. PrzecieÂż demokracja to najlepsza forma rzÂądĂłw, a kapitalizm jest najlepszym ustrojem spoÂłeczno-gospodarczym. KaÂżdy ma rĂłwne szanse, a Âże komuÂś siĂŞ nie udaÂło, to tylko jego wina, bo siĂŞ nie doÂśĂŚ staraÂł. – Takimi oto argumentami uzasadnia siĂŞ celowoÂśĂŚ utrzymywania systemu, ktĂłry z wÂładzÂą ludu ma niewiele wspĂłlnego.

A przecieÂż moÂżna by inaczej. WystarczyÂłoby oprzeĂŚ system nie na tworzeniu praw i zmuszaniu do ich przestrzegania, ale na gÂłoszeniu wartoÂści, do ktĂłrych wszyscy dÂąÂżyĂŚ bĂŞdÂą. I nie chodzi tu tylko o pewne ekonomiczne wskaÂźniki jak wzrost gospodarczy, zmniejszenie inflacji, itp. To gÂłosi niemal kaÂżda wspĂłÂłczesna wÂładza. Chodzi o takie wartoÂści, ktĂłre nie tylko prowadzÂą do podnoszenia dobrobytu materialnego, ale ktĂłre przede wszystkim wzbogacajÂą czÂłowieka duchowo. Nie chodzi wiĂŞc o dÂąÂżenie do paĂąstwa przymusu, ale do paĂąstwa zasad, powszechnie uznawanych nie z narzuconego obowiÂązku, ale ze wzglĂŞdu na ÂświadomoÂśĂŚ tego, Âże ich respektowanie przynosi dobre owoce. Nie chodzi tu takÂże o dÂąÂżenie do paĂąstwa prawa, a paĂąstwa sprawiedliwoÂści, ktĂłra przecieÂż bardziej zaleÂży od sumieĂą ludzkich niÂż sztywnych i bezdusznych przepisĂłw. Motorem dziaÂłania i regulatorem zachowaĂą powinny byĂŚ nie artykuÂły, ustĂŞpy i paragrafy, do ktĂłrych siĂŞ tak duÂżÂą wagĂŞ dziÂś przywiÂązuje8, ale wzniosÂłe cele wzbudzajÂące powszechnie pozytywne emocje. Zamiast zmuszaĂŚ i karaĂŚ nieposÂłusznych moÂżna przecieÂż zachĂŞcaĂŚ i promowaĂŚ aktywnych. Zamiast hamowaĂŚ i ograniczaĂŚ moÂżna uwalniaĂŚ i przyspieszaĂŚ. Nie chodzi tu teÂż przy tym o wÂładzĂŞ ludu, ale o zapewnienie spoÂłeczeĂąstwu moÂżliwoÂści wolnego, nieskrĂŞpowanego rozwoju. Inaczej dziaÂłamy, kiedy coÂś musimy i inaczej – kiedy swobodnie realizujemy swoje pragnienia. To pierwsze jest narzuconÂą powinnoÂściÂą. To drugie przynosi radoÂśĂŚ. Nawet zakÂład pracy mĂłgÂłby siĂŞ wtedy przemieniĂŚ z miejsca uciÂąÂżliwego obowiÂązku w miejsce radoÂści.

Zwolennicy mocnego prawa i twardej rĂŞki nazwaliby od razu taki system nie dajÂącÂą siĂŞ nigdy zrealizowaĂŚ utopiÂą. ByĂŚ moÂże powÂątpiewaÂłoby w niego takÂże wielu liberaÂłĂłw. Ale przecieÂż kaÂżda nowa myÂśl, ktĂłra burzy skostniaÂłe poglÂądy, jest dla wielu podejrzana i niewiarygodna. Idealne paĂąstwo to nie tylko pomysÂł Tomasza Morusa. Nad tym zagadnieniem gÂłowiÂło siĂŞ wiele umysÂłĂłw od Platona po Marksa. Komunizm byÂł jednym z pĂłÂźniejszych pomysÂłĂłw. NiektĂłre ideaÂły komunizmu nie byÂły zresztÂą wcale zÂłe i nie naleÂży potĂŞpiaĂŚ ich w czambuÂł. „Od kaÂżdego wedÂług jego zdolnoÂści, kaÂżdemu wedÂług jego potrzeb” – ta piĂŞkna, choĂŚ juÂż zapomniana, marksistowska sentencja wyraÂża przecieÂż miÂłoÂśĂŚ bliÂźniego. Komunizm przegraÂł nie dla tego, Âże gÂłosiÂł bÂłĂŞdne, szkodliwe idee - przynajmniej niektĂłre z nich byÂły caÂłkiem dobre. PrzegraÂł, poniewaÂż jego twĂłrcy usiÂłowali bezwzglĂŞdnie i bezlitoÂśnie wprowadziĂŚ gÂłoszone przez siebie zasady, ograniczajÂąc ludzkÂą wolnoÂśĂŚ oraz stosujÂąc terror i przemoc. Nigdy nie zrozumieli, Âże nie moÂżna budowaĂŚ sprawiedliwoÂści na gwaÂłcie i krwi. Jednak odrzucaĂŚ wszystkiego co komunistyczne nie moÂżna, bowiem byÂłoby to „wylewanie dziecka z kÂąpielÂą”. Wydaje siĂŞ, Âże ideaÂłem byÂłby system, ktĂłry by ÂłÂączyÂł wszystkie dobre cechy komunizmu i kapitalizmu, promujÂąc rĂłwnoczeÂśnie wolnoÂśĂŚ, jednak nie samowolnÂą, ale opartÂą na mÂądroÂści, uczciwoÂści i odpowiedzialnoÂści, wolnoÂśĂŚ nie bez zasad, ale bez ograniczeĂą. Ci, ktĂłrzy wierzÂą w przyrodzonÂą niegodziwoÂśĂŚ czÂłowieka, mogliby to nazwaĂŚ utopiÂą. Ci, ktĂłrzy gÂłoszÂą jego wielkoÂśĂŚ, mogliby zapytaĂŚ: Czy nie warto by jednak sprĂłbowaĂŚ? MoÂże wtedy wreszcie zdoÂłalibyÂśmy przejÂśĂŚ od politycznego makiawelizmu do polityki uduchowionej?

Czy wiĂŞc wymagania sÂą ludziom potrzebne? OdpowiedÂź nie jest jednoznaczna, zaleÂży to bowiem od stopnia rozwoju danej cywilizacji, od tego, co oni sami na ten temat uwaÂżajÂą. DopĂłki ludzie sÂądzÂą, Âże zÂłodziejowi naleÂży odcinaĂŚ dÂłoĂą, a bluÂźniercy wyrywaĂŚ jĂŞzyk, to takie przekonanie jest ich jedynie sÂłusznÂą prawdÂą i nic nie jest w stanie tego zmieniĂŚ, aÂż oni sami nie zmieniÂą swojego myÂślenia na ten temat. Podobnie, dopĂłki ludzie uwaÂżajÂą, Âże jedynym sposobem na zapewnienie porzÂądku spoÂłecznego w rodzinie czy paĂąstwie jest stawianie wymagaĂą, to te wymagania sÂą im potrzebne, tak dÂługo, aÂż zmieniÂą zdanie w tej sprawie. Zawsze bowiem moÂżna mieĂŚ nadziejĂŞ, Âże w koĂącu znajdÂą siĂŞ bardziej wnikliwi obserwatorzy, ktĂłrzy zacznÂą badaĂŚ, co lepiej siĂŞ sprawdza: czy przymus, czy Âłagodna perswazja, czy posÂługiwanie siĂŞ strachem, czy oddziaÂływanie miÂłoÂściÂą. JeÂśli w koĂącu dojdÂą do wniosku, Âże lepszymi od wymogĂłw stymulatorami ludzkich zachowaĂą sÂą pozytywne emocje, to stanie siĂŞ to zalÂąÂżkiem nowego myÂślenia, ktĂłre zainspiruje innych i w koĂącu doprowadzi do zmiany przekonaĂą wielu. WĂłwczas otworzy siĂŞ droga dla miÂłoÂści bezwarunkowej i ludzie pojmÂą wÂłaÂściwy sens sÂłĂłw Âśw. Augustyna: „Kochaj i rĂłb co chcesz”. ZrozumiejÂą, Âże kto naprawdĂŞ kocha, nigdy Âświadomie nie czyni zÂła, a przeciwnie, stara siĂŞ o jak najwiĂŞcej dobra, dlatego nie trzeba go do niczego zmuszaĂŚ ani w niczym go ograniczaĂŚ. W cywilizacji miÂłoÂści nie potrzebne sÂą nawet prawa czy organa Âścigania, bo wszyscy, wysoce Âświadomi, uczciwi i odpowiedzialni przedstawiciele tej cywilizacji sami wiedzÂą co majÂą robiĂŚ i sami siĂŞ pilnujÂą. W takim spoÂłeczeĂąstwie nawet zakaz wjazdu na skrzyÂżowanie przy czerwonym Âświetle nie byÂłby potrzebny, bo ludzie i tak by jechali w taki sposĂłb, aby nikomu nie wyrzÂądziĂŚ szkody. JeÂśliby wiĂŞc respektowali zasadĂŞ czerwonego ÂświatÂła czy ruchu prawostronnego, to nie ze wzglĂŞdu na to, Âże sÂą to obowiÂązujÂące wymogi, ale ze wzglĂŞdu na korzyÂści dla dobra publicznego, jakie wynikajÂą z ich stosowania. LudzkoÂśĂŚ uczyni wiĂŞc milowy krok naprzĂłd, gdy przejdzie od bezmyÂślnego speÂłniania wymuszanych represjami nakazĂłw i zakazĂłw do Âświadomego i dobrowolnego respektowania zasad, ktĂłre siĂŞ sprawdzajÂą i dlatego, Âże siĂŞ sprawdzajÂą. DziÂś nie jest to jeszcze moÂżliwe, ale trzeba wierzyĂŚ, Âże kiedyÂś bĂŞdzie. Oby jak najszybciej.

	Witamy, Gość. Zaloguj się lub zarejestruj.	Kwiecień 09, 2025, 01:15:55
		Zaloguj się podając nazwę użytkownika, hasło i długość sesji

	Autor	Wątek: Wymagania w Âżyciu wspĂłÂłczesnego czÂłowieka (Przeczytany 2432 razy)
0 użytkowników i 1 Gość przegląda ten wątek.