UKÂŁAD ODPORNOÂŚCIOWY

[Dariusz]

Jak dziaÂła ukÂład odpornoÂściowy?
dodano: 2011-10-03 (15:22)


(fot. Eastnews / SPL)

Amerykanin Bruce Beutler, Francuz Jules Hoffmann oraz pochodzÂący z Kanady Ralph Steinman zostali laureatami Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii 2011 za odkrycia dotyczÂące funkcjonowania ukÂładu odpornoÂściowego.

UkÂład warty Nobla

Tegoroczni laureaci dokonali przeÂłomowych odkryĂŚ dotyczÂących tego jak dziaÂła nasz ukÂład odpornoÂściowy. Bruce Beutler i Jules Hoffmann wyjaÂśnili jak funkcjonuje tzw. wrodzony ukÂład odpornoÂściowy (innate immune system). Jest to pierwsza linia obrony systemu immunologicznego, gdy patogeny, takie jak bakterie i wirusy, pokonajÂą bariery fizyczne, chemiczne i biologiczne organizmu. Jest to odpowiedÂź natychmiastowa, lecz nieswoista (nie jest skierowana przeciwko konkretnym zarazkom).

Zas³ug¹ Ralpha Steinmana by³o odkrycie komórek dendrytycznych, pe³ni¹cych kluczow¹ rolê w drugiej linii obrony immunologicznej, czyli w tzw. adaptacyjnym uk³adzie odpornoœciowym (adaptive immune system). Tego rodzaju odpornoœÌ wytwarza siê po tym, jak organizm zetknie siê z patogenem i go wyeliminuje, ale jednoczeœnie zapamiêta go (jest to tzw. pamiêÌ immunologiczna), tak by móg³ uruchomiÌ reakcjê odpornoœciow¹ natychmiast po ponownym ataku drobnoustroju.

OdpornoœÌ wrodzona, odpornoœÌ nabyta

Oba rodzaje odpornoœci, wrodzonej i adaptacyjnej, funkcjonuj¹ dziêki temu, ¿e uk³ad odpornoœciowy potrafi rozró¿niÌ w³asne moleku³y od obcych, nazywanych antygenami. S¹ to bia³ka i substancje chemiczne wzbudzaj¹ce przeciwko sobie odpowiedŸ odpornoœciow¹ w organizmie, do którego próbuj¹ wnikn¹Ì. Poniewa¿ organizm wytwarza przeciwko nim "pasuj¹ce" do nich przeciwcia³a, antygeny nazywane s¹ generatorami przeciwcia³.

Organizm odró¿nia okreœlaj¹ce jego odrêbnoœÌ w³asne antygeny (s¹ to tzw. autoantygeny). Nale¿¹ do nich antygeny zgodnoœci oraz grupy krwi i uk³adu grupowego Rh. Antygeny zgodnoœci tkankowej trzeba uwzglêdniÌ podczas przeszczepów narz¹dów. ZgodnoœÌ grup krwi ma wa¿ne znaczenie przy jej przetaczaniu od jednej osoby do drugiej. Z kolei czynnik, np. Rh + u matki jest zagro¿eniem dla jej dziecka, gdy odziedziczy ono po ojcu Rh - (bo jest traktowany jako obcy).



Pierwsza pomoc

Pierwsz¹ obron¹ przez patogenami jest choÌby kaszel i kichanie, które maj¹ je wyrzuciÌ poza organizm (zara¿aj¹c jednoczeœnie inne osoby, gdy zarazki, takie jak wirusy przeziêbienia i grypy, roznoszone s¹ drog¹ kropelkow¹). Skóra i drogi oddechowe wydzielaj¹ peptydy przeciwbakteryjne, natomiast w ³zach, œlinie i mleku kobiecym s¹ przeciwbakteryjne enzymy. Przed drobnoustrojami chroni¹ te¿ bardziej kwasowe wydzieliny, znajduj¹ce siê w ¿o³¹dku czy w narz¹dach p³ciowych. A tak¿e flora bakteryjna znajduj¹ca siê w przewodzie pokarmowym oraz w drogach moczowo-p³ciowych.
Zarazki, które mimo tych barier przenikn¹ do wnêtrza organizmu, napotykaj¹ na opór komórek i mechanizmów wrodzonego uk³adu odpornoœciowego. Nie zapamiêtuje on patogenów, z którymi zetkn¹³ siê dany organizm, i nie daj¹ d³ugotrwa³ej odpowiedzi. G³ówn¹ rol¹ komórek dendrytycznych jest pochwycenie, przeniesienie do wêz³ów ch³onnych i zaprezentowanie uk³adowi odpornoœciowemu obcego antygenu. Kszta³tem s¹ one podobne do komórki nerwowej, gdy¿ maj¹ wiele wypustek, tzw. dendrytów, st¹d ich nazwa (podejrzewano nawet, ¿e mog¹ pe³niÌ funkcje nerwowe, ale to siê nie potwierdzi³o).

DrzewiaÂści obroĂący

Komórki dendrytyczne o "drzewiastym" wygl¹dzie s¹ rozproszone w ca³ym organizmie, wystêpuj¹ w ró¿nych tkankach i narz¹dach, szczególnie w skórze i we krwi. Dlatego mog¹ szybko wychwyciÌ pojawiaj¹ce siê patogeny, rozpoznaj¹c znajduj¹ce siê na ich powierzchni antygeny. I w wêz³ach ch³onnych uaktywniaj¹ wtedy limfocyty, komórki odpornoœciowe z wbudowan¹ informacj¹ o komórkach w³asnego organizmu. Limfocyty B wydzielaj¹ immunoglobuliny, przeciwcia³a, których zadaniem jest eliminowanie obcych substancji. Z kolei limfocyty T, które s¹ g³ównie uruchamiane przez komórki dendrytyczne, udzielaj¹ pomocy limfocytom B w wytwarzaniu przeciwcia³ i niszczeniu obcej substancji.

S¹ ró¿ne rodzaje komórek dendrytycznych. Jednymi z najlepiej zbadanych s¹ tzw. komórki Langerhansa (po raz pierwszy opisane w 1868 r. przez Paula Langerhansa.) Wystêpuj¹ one w skórze, b³onach œluzowych i narz¹dach limfatycznych. Chroni¹ przed patogenami, ale uczestnicz¹ te¿ w reakcjach alergicznych, gdy organizm traci zdolnoœÌ tolerancji dla obcych substancji (np. wdychanych lub spo¿ywanych wraz z jedzeniem). Mog¹ równie¿ spowodowaÌ odrzucenie przeszczepu. W latach 80. XX w. odkryto te¿ komórki dendrytyczne krwi obwodowej, ma³o jeszcze poznane. Wystêpuj¹ tak¿e tzw. splataj¹ce siê komórki dendrytyczne i komórki dendrytyczne grudki.

Uk³ad odpornoœciowy d¹¿y do wyeliminowania groŸnych dla organizmu patogenów. Ale usuwane s¹ tak¿e substancje i komórki w³asnego organizmu, gdy s¹ uszkodzone, chore, stare i martwe lub mog¹ byÌ pocz¹tkiem komórek nowotworowych. Od ponad 200 lat pamiêÌ immunologiczna uk³adu odpornoœciowego wykorzystywana jest w szczepieniach ochronnych, które s¹ jednym z najwiêkszych osi¹gniêÌ nowoczesnej medycyny. Do organizmu wprowadzane s¹ wtedy unieszkodliwione zarazki albo jedynie ich bia³ka, co wywo³uje reakcjê odpornoœciow¹ na dany patogen. Dziêki temu po zetkniêciu siê z drobnoustrojem natychmiast wytwarzana jest przeciwko niemu reakcja odpornoœciowa.(PAP)

zbw/ tot/ jra/

http://odkrywcy.pl/kat,111396,title,Jak-dziala-uklad-odpornosciowy,wid,13857558,wiadomosc.html