Ciekawostka
PyÂłowe KsiĂŞÂżyce Ziemi - co to takiego?
KrĂłtkÂą odpowiedÂź daje Konrad Rudnicki w podrĂŞczniku szkolnym Astronomia WSiP Warszawa 1976:
OprĂłcz dobrze wszystkim znanego KsiĂŞÂżyca, wokó³ Ziemi kr¹¿¹ rĂłwnieÂż dwa obÂłoki pyÂłowe zwane pyÂłowymi satelitami Ziemi lub (od nazwiska odkrywcy – krakowskiego astronoma) ksiĂŞÂżycami Kordylewskiego. Oba majÂą ten sam okres obiegu i poruszajÂą siĂŞ po takiej samej jak KsiĂŞÂżyc orbicie w staÂłych – w przybliÂżeniu – odlegÂłoÂściach od niego.
Multimedialna Encyklopedia Powszechna FOGRA 1999 zawiera hasÂło:
KsiĂŞÂżyce Kordylewskiego, ksiĂŞÂżyce pyÂłowe Ziemi, obÂłoki pyÂłowo-gazowe powstaÂłe jako zagĂŞszczenia materii miĂŞdzyplanetarnej w punktach libracyjnych ukÂładu Ziemia-KsiĂŞÂżyc, ich istnienie, przewidywane od XIX w., potwierdziÂł w 1961 krakowski astronom K.Kordylewski, obserwujÂąc sÂłabe lokalne pojaÂśnienie tÂła nieba w miejscach odpowiadajÂących poÂłoÂżeniu punktĂłw libracyjnych, pochodzÂące od rozproszonego ÂświatÂła sÂłonecznego na zagĂŞszczeniach pyÂłu. Wynik ten znalazÂł potwierdzenie w badaniach przeprowadzonych z uÂżyciem sond kosmicznych.
Poradnik miÂłoÂśnika astronomii PWN Warszawa 1976 podaje:
PyÂłowe ksiĂŞÂżyce Ziemi. W roku 1961 polski uczony Kazimierz Kordylewski odkryÂł dwa obÂłoki pyÂłowe bĂŞdÂące swoistymi satelitami Ziemi. ZnajdujÂą siĂŞ one podobnie jak grupa planetoid TrojaĂączykĂłw w tzw. punktach libracyjnych Lagrange'a L4 i L5. Punkty te tworzÂą wierzchoÂłki trĂłjkÂątĂłw rĂłwnobocznych, ktĂłrych boki sÂą rĂłwne promieniowi orbity KsiĂŞÂżyca. PyÂłowe obÂłoki libracyjne sÂą wyjÂątkowo trudne do obserwacji ze wzglĂŞdu na swojÂą bardzo ma³¹ jasnoœÌ powierzchniowÂą. Mimo to, w roku 1964 amerykaĂąski astronom J.W.Simpson w wysokogĂłrskim Obserwatorium Locksley (St.Zjedn.), a nastĂŞpnie i inni potwierdzili odkrycie polskiego uczonego i stwierdzili, Âże rozmiary obÂłokĂłw sÂą porĂłwnywalne z rozmiarami Ziemi, ale masa ich jest okoÂło 6·1020 mniejsza od masy Ziemi, tj. wynosi zaledwie okoÂło 10.000 kg. GĂŞstoœÌ obÂłokĂłw jest bardzo maÂła: Âśrednio w 1 km3 znajduje siĂŞ pyÂłek o masie 2·10-5 g. KsiĂŞÂżyce pyÂłowe wykazujÂą fazy podobne do KsiĂŞÂżyca. ObÂłok, ktĂłry porusza siĂŞ przed KsiĂŞÂżycem ma najwiĂŞkszÂą jasnoœÌ dwa dni po pierwszej kwadrze, drugi obÂłok natomiast dwa dni przed ostatniÂą kwadrÂą. Prawdopodobnie przestrzeĂą w pobliÂżu punktĂłw libracyjnych stanowi jakby grawitacyjnÂą puÂłapkĂŞ, w ktĂłrej poszczegĂłlne pyÂłki przebywajÂą przez pewien czas, a nastĂŞpnie opuszczajÂą jÂą i w ich miejsce sÂą schwytywane nowe czÂąstki materii.
W wywiadzie opublikowanym w Kurierze Polskim 30.10.1976 Kazimierz Kordylewski odpowiada na pytania:
¤ Czy nad naszymi g³owami kr¹¿¹ dwa py³owe ksiê¿yce i jeden normalny czy te¿ 120 miliardów ksiê¿yców?
– KaÂżdy z pyÂłkĂłw, skÂładajÂących siĂŞ na owe obÂłoki, ma swojÂą indywidualnÂą orbitĂŞ okoÂłoziemskÂą, nieco odmiennÂą od sÂąsiada. To speÂłnia warunki pozwalajÂące nazwaĂŚ go ksiĂŞÂżycem, bez wzglĂŞdu na rozmiary. PatrzÂąc z drugiej strony, moÂżna porĂłwnaĂŚ pyÂłki do atomĂłw tworzÂących jakiÂś przedmiot, ktĂłry jednak w naszym odczuciu jest optycznÂą caÂłoÂściÂą.
¤ CzêœÌ astronomów kwestionuje prawid³owoœÌ u¿ycia nazwy "ksiê¿yc" nie tylko w stosunku do poszczególnych py³ków, ale nawet do py³owych obiektów...
– Dla mnie ksiĂŞÂżyc to ciaÂło regularnie okr¹¿ajÂące ZiemiĂŞ, ktĂłrego orbitĂŞ moÂżna przewidzieĂŚ. PyÂłowe obÂłoki nie sÂą obiektem posiadajÂącym ÂściÂśle okreÂślony, niezmienny ksztaÂłt, ktĂłrego ÂśrednicĂŞ moÂżna by dokÂładnie wymierzyĂŚ lub podaĂŚ jego gĂŞstoœÌ wewnĂŞtrznÂą. Co wiecej, dwa razy w miesiÂącu obÂłoki sÂą bardziej skondensowane, ale nawet takie "coÂś" regularnie pulsujÂące, teÂż moÂżna nazwaĂŚ ksiĂŞÂżycem.
¤ Jakie iloœci py³u kr¹¿¹ w jednym Py³owym Ksiê¿ycu?
– Zgodnie z moimi obliczeniami, potwierdzonymi obserwacjÂą sztucznego satelity OSO-6, Âśrednica kaÂżdego z PyÂłowych KsiĂŞÂżycĂłw wielokrotnie przekracza ÂśrednicĂŞ Ziemi i wynosi okoÂło 50.000 km. PyÂłki dzieli od siebie Âśrednio odlegÂłoœÌ jednego kilometra, co pozwala mi szacowaĂŚ ich liczbĂŞ w jednym PyÂłowym KsiĂŞÂżycu na 60 miliardĂłw sztuk. Gdyby zebraĂŚ je w jednym miejscu i zwaÂżyĂŚ, sÂądzĂŞ Âże ciĂŞÂżar PyÂłowego ObÂłoku rĂłwny jest ciĂŞÂżarowi PaÂłacu Kultury i Nauki w Warszawie.
Warto pamiĂŞtaĂŚ, Âże sam odkrywca podczas "Wieczoru Wawelskiego" w grudniu 1974 roku powiedziaÂł, Âże chce aby PyÂłowe KsiĂŞÂżyce Ziemi nosiÂły nazwĂŞ KsiĂŞÂżycĂłw Polskich.
http://149.156.201.145/ksiezyce.html