Warszawa (PAP) - Wyniki pierwszego porównania genomu cz³owieka i innego ssaka, tj. myszy oraz sekwencja genomu mysiego zosta³y opublikowane na ³amach pisma "Nature" przez badaczy z miêdzynarodowego Konsorcjum Sekwencjonowania Genomu Myszy.
Jak podkre¶laj± autorzy, porównanie genomu ludzkiego z mysim jest szczególnie wa¿ne, gdy¿ mysz jest najbardziej rozpowszechnionym modelem zwierzêcym do badañ nad ró¿nymi chorobami nêkaj±cymi cz³owieka.
"To krok milowy w badaniach. Po raz pierwszy mamy mo¿liwo¶æ zobaczenia siebie w zwierciadle ewolucji" - twierdzi dr Eric Lander z Whitehead Institute, jeden z czo³owych badaczy Human Gneome Project. "Genom myszy reprezentuje bardzo wa¿ny rozdzia³ w historii ewolucji. Je¶li bêdziemy mogli go odczytaæ i porównywaæ z genomami innych gatunków, to uzyskamy niezwykle du¿o informacji na temat nas - ludzi" - doda³ badacz.
Poniewa¿ mysz posiada prawie taki sam komplet genów jak cz³owiek, informacje uzyskane w badaniach nad jej genomem pozwol± lepiej zrozumieæ funkcje wielu genów ludzkich. Pozwoli to lepiej poznaæ mechanizmy rozwoju wielu chorób i opracowaæ lepsze metody ich leczenia.
Opublikowany genom myszy to sekwencja nukleotydów (tj. cegie³ek, z których zbudowane jest DNA) 20 chromosomów samicy ze szczepu myszy "Black 6", najbardziej popularnego szczepu u¿ywanego w badaniach naukowych. Zaprezentowana sekwencja stanowi oko³o 96 proc. ca³ego genomu mysiego.
W maju 2002 roku Konsorcjum Sekwencjonowania Genomu Myszy og³osi³o, ¿e prace nad poznaniem prawie ca³ego genomu mysiego zosta³y zakoñczone, a dane maj± byæ udostêpnione do u¿ytku publicznego w Internecie na stronie
www.mouse.ensembl.org.
Naukowcy zapowiadali wówczas, ¿e kolejnym krokiem w badaniach bêdzie porównanie genomu cz³owieka z genomem myszy. Najnowsze "Nature" publikuje wyniki tej analizy razem z sekwencj± genomu mysiego.
Okazuje siê, ¿e genom myszy (2,5 mld par zasad) jest krótszy od genomu ludzkiego o 14 proc. (2,9 mld par zasad). Jak podkre¶laj± badacze, nie znaczy to jednak, ¿e jest gorszy. Genom cz³owieka jest wiêkszy, bo posiada wiêcej tzw. powtarzalnych sekwencji DNA. S± to krótkie odcinki DNA, które maj± powtarzalny wzór nukletotydów i nie koduj± ¿adnych bia³ek. Wydaje siê, ¿e nie maj± ¿adnego funkcjonalnego znaczenia.
Wed³ug autorów, genom myszy jest bardziej skuteczny zarówno w namna¿aniu tych powtarzalnych sekwencji, jak równie¿ w ich gubieniu, st±d ró¿nice w d³ugo¶ci.
Drogi ewolucji myszy i cz³owieka rozesz³y siê oko³o 75 mln lat temu od ostatniego wspólnego przodka obu gatunków. Okazuje siê, ¿e od tego czasu w obydwu genomach nie zachodzi³y znacz±ce przetasowania genów. Oznacza to, ¿e geny u myszy wystêpuj± przewa¿nie w podobnej kolejno¶ci jak u cz³owieka.
Oko³o 5 proc. genomu myszy i cz³owieka obejmuje tzw. silnie konserwowane sekwencje DNA. Poniewa¿ przez miliony lat sekwencje te przetrwa³y niezmienione, badacze oceniaj± je jako niezwykle wa¿ne
Mimo ¿e geny ludzi i myszy wydaj± siê posiadaæ te same grupy genów, to u myszy niektóre grupy genów uleg³y swego rodzaju "ekspansji" lub powieleniu. Dotyczy to genów zwi±zanych z rozmna¿aniem, procesami odporno¶ciowymi i ze zmys³em wêchu, co oznacza, ¿e te procesy by³y kluczowymi w ewolucji gryzoni.
Jednym z wa¿niejszych wyników analizy jest fakt, ¿e liczba genów u myszy jest zbli¿ona do liczby genów u ludzi i wynosi oko³o 30 tys. Potwierdza siê zatem kontrowersyjne odkrycie Human Genome Prohject na temat ilo¶ci genów cz³owieka.
"Opublikowanie w 2001 roku sekwencji pierwszego genomu ssaka, tj. naszego w³asnego, jest niezwykle wa¿nym etapem w historii nauki. Poznanie sekwencji kolejnego ssaka w okresie krótszym ni¿ dwa lata i dodatkowe porównanie obydwu genomów jest sukcesem, który przeszed³ nasze naj¶mielsze oczekiwania. To naprawdê niezwykle ekscytuj±cy i znamienny moment w historii badañ" - powiedzia³ dr Francis S. Collins, dyrektor National Human Genome Research Institute.
W badaniach nad poznaniem genomu mysiego brali udzia³ m.in. badacze z Whitehead Institute w Cambridge w stanie Massachusetts, Washington University w St. Louis, Wellcome Trust Sanger Institute, European Bioinformatics Institute w Hinxton w Anglii.
