Warszawa (PAP) - Wyniki pierwszego porĂłwnania genomu czÂłowieka i innego ssaka, tj. myszy oraz sekwencja genomu mysiego zostaÂły opublikowane na Âłamach pisma "Nature" przez badaczy z miĂŞdzynarodowego Konsorcjum Sekwencjonowania Genomu Myszy.
Jak podkreœlaj¹ autorzy, porównanie genomu ludzkiego z mysim jest szczególnie wa¿ne, gdy¿ mysz jest najbardziej rozpowszechnionym modelem zwierzêcym do badaù nad ró¿nymi chorobami nêkaj¹cymi cz³owieka.
"To krok milowy w badaniach. Po raz pierwszy mamy mo¿liwoœÌ zobaczenia siebie w zwierciadle ewolucji" - twierdzi dr Eric Lander z Whitehead Institute, jeden z czo³owych badaczy Human Gneome Project. "Genom myszy reprezentuje bardzo wa¿ny rozdzia³ w historii ewolucji. Jeœli bêdziemy mogli go odczytaÌ i porównywaÌ z genomami innych gatunków, to uzyskamy niezwykle du¿o informacji na temat nas - ludzi" - doda³ badacz.
PoniewaÂż mysz posiada prawie taki sam komplet genĂłw jak czÂłowiek, informacje uzyskane w badaniach nad jej genomem pozwolÂą lepiej zrozumieĂŚ funkcje wielu genĂłw ludzkich. Pozwoli to lepiej poznaĂŚ mechanizmy rozwoju wielu chorĂłb i opracowaĂŚ lepsze metody ich leczenia.
Opublikowany genom myszy to sekwencja nukleotydĂłw (tj. cegieÂłek, z ktĂłrych zbudowane jest DNA) 20 chromosomĂłw samicy ze szczepu myszy "Black 6", najbardziej popularnego szczepu uÂżywanego w badaniach naukowych. Zaprezentowana sekwencja stanowi okoÂło 96 proc. caÂłego genomu mysiego.
W maju 2002 roku Konsorcjum Sekwencjonowania Genomu Myszy ogÂłosiÂło, Âże prace nad poznaniem prawie caÂłego genomu mysiego zostaÂły zakoĂączone, a dane majÂą byĂŚ udostĂŞpnione do uÂżytku publicznego w Internecie na stronie
www.mouse.ensembl.org.
Naukowcy zapowiadali wĂłwczas, Âże kolejnym krokiem w badaniach bĂŞdzie porĂłwnanie genomu czÂłowieka z genomem myszy. Najnowsze "Nature" publikuje wyniki tej analizy razem z sekwencjÂą genomu mysiego.
Okazuje siĂŞ, Âże genom myszy (2,5 mld par zasad) jest krĂłtszy od genomu ludzkiego o 14 proc. (2,9 mld par zasad). Jak podkreÂślajÂą badacze, nie znaczy to jednak, Âże jest gorszy. Genom czÂłowieka jest wiĂŞkszy, bo posiada wiĂŞcej tzw. powtarzalnych sekwencji DNA. SÂą to krĂłtkie odcinki DNA, ktĂłre majÂą powtarzalny wzĂłr nukletotydĂłw i nie kodujÂą Âżadnych biaÂłek. Wydaje siĂŞ, Âże nie majÂą Âżadnego funkcjonalnego znaczenia.
Wed³ug autorów, genom myszy jest bardziej skuteczny zarówno w namna¿aniu tych powtarzalnych sekwencji, jak równie¿ w ich gubieniu, st¹d ró¿nice w d³ugoœci.
Drogi ewolucji myszy i czÂłowieka rozeszÂły siĂŞ okoÂło 75 mln lat temu od ostatniego wspĂłlnego przodka obu gatunkĂłw. Okazuje siĂŞ, Âże od tego czasu w obydwu genomach nie zachodziÂły znaczÂące przetasowania genĂłw. Oznacza to, Âże geny u myszy wystĂŞpujÂą przewaÂżnie w podobnej kolejnoÂści jak u czÂłowieka.
OkoÂło 5 proc. genomu myszy i czÂłowieka obejmuje tzw. silnie konserwowane sekwencje DNA. PoniewaÂż przez miliony lat sekwencje te przetrwaÂły niezmienione, badacze oceniajÂą je jako niezwykle waÂżne
Mimo Âże geny ludzi i myszy wydajÂą siĂŞ posiadaĂŚ te same grupy genĂłw, to u myszy niektĂłre grupy genĂłw ulegÂły swego rodzaju "ekspansji" lub powieleniu. Dotyczy to genĂłw zwiÂązanych z rozmnaÂżaniem, procesami odpornoÂściowymi i ze zmysÂłem wĂŞchu, co oznacza, Âże te procesy byÂły kluczowymi w ewolucji gryzoni.
Jednym z waÂżniejszych wynikĂłw analizy jest fakt, Âże liczba genĂłw u myszy jest zbliÂżona do liczby genĂłw u ludzi i wynosi okoÂło 30 tys. Potwierdza siĂŞ zatem kontrowersyjne odkrycie Human Genome Prohject na temat iloÂści genĂłw czÂłowieka.
"Opublikowanie w 2001 roku sekwencji pierwszego genomu ssaka, tj. naszego wÂłasnego, jest niezwykle waÂżnym etapem w historii nauki. Poznanie sekwencji kolejnego ssaka w okresie krĂłtszym niÂż dwa lata i dodatkowe porĂłwnanie obydwu genomĂłw jest sukcesem, ktĂłry przeszedÂł nasze najÂśmielsze oczekiwania. To naprawdĂŞ niezwykle ekscytujÂący i znamienny moment w historii badaĂą" - powiedziaÂł dr Francis S. Collins, dyrektor National Human Genome Research Institute.
W badaniach nad poznaniem genomu mysiego brali udziaÂł m.in. badacze z Whitehead Institute w Cambridge w stanie Massachusetts, Washington University w St. Louis, Wellcome Trust Sanger Institute, European Bioinformatics Institute w Hinxton w Anglii.
