¯ydowskie ¦wiêto Purim.
PurimPurim jest ¶wiêtem, którego podstawowym motywem wydaje siê ukrywanie, zatajanie. Na wielu poziomach. Rozpoczynaj±c od imienia bohaterki wydarzeñ – Estery. Jej prawdziwe imiê to Hadasa.
Ester jest imieniem ukrywaj±cym jej pochodzenie: rdzeñ samech taw resz w jej imieniu oznacza w hebrajskim „ukryta/ukryty”. W Dewarim (31, 18) Bóg mówi: „Ukryjê ca³kiem (hastir astir) Moj± twarz”. Rabini interpretuj±cy Ksiêgê Estery odczytywali ukryty sens imienia Estery jako sugestiê, ¿e Bóg dzia³a³ tu z ukrycia. Prócz tego Ester jest naprawdê ukryta: tylko Mordechaj wie, kim ona jest. Nie wie tego, oczywi¶cie, ani Haman, ani król Achaszwerosz. W Megilat Ester (2, 20) czytamy: Ejn Ester magedet moledeta („Estera nie ujawni³a swojego pochodzenia”). I – tak jak jej narodowo¶æ i religia – nic z tego, co siê ostatecznie wydarzy, nie jest ujawnione do ostatniego momentu.
Ester, Mordechaj i Haman wed³ug Rembrandta
Ca³a opowie¶æ purimowa jest odkrywaniem tego, co ukryte przed ludzkim wzrokiem, dopóki siê nie spe³ni jako rezultat dzia³ania przypadku. O wszystkim – odnosimy wra¿enie ¶ledz±c przebieg zdarzeñ – decyduje w³a¶nie zbieg okoliczno¶ci.
Królowa Waszti nie jest akurat w nastroju, aby pojawiæ siê na uczcie. To z kolei powoduje gniew pijanego króla, niewspó³mierny do wykroczenia. Mordechaj akurat przypadkowo znajduje siê w odpowiednim czasie i miejscu, aby us³yszeæ o planowanym zamachu na ¿ycie króla; królowi z kolei przypadkowo przypomina siê zas³uga Mordechaja, bo akurat tej nocy cierpi na bezsenno¶æ; wreszcie Haman zostaje przypadkowo zastany przez króla w jednej komnacie z Ester±, co staje siê dla niego równoznaczne z wyrokiem ¶mierci. Nawet o dniu zag³ady ¯ydów decyduje przypadek: „rzucono pur, to znaczy los” (hipil pur hu hagoral). Od tego s³owa (purim, „losy”) powsta³a nazwa ¶wiêta, co oczywi¶cie ma znaczenie symboliczne. ¦wiatem historii purimowej rz±dzi wiêc przypadek. Tak silnie obecne w Tanachu dzia³anie Boga pozostaje ukryte, co nie oznacza – mówi± mêdrcy – ¿e jest nieobecne.
Wyja¶nia to rolê, jak± w Purim spe³niaj± maski: symbolizuj± one w³a¶nie cud ocalenia ¯ydów, który ukrywa siê za kostiumem, przebraniem, wprowadzeniem w b³±d, zatajeniem prawdziwego sensu wydarzeñ – ukryciem dzia³añ Boga za mask± przypadku.
Stanowi to tak¿e wyja¶nienie zagadkowego polecenia Talmudu (Megila 7b), które nakazuje upicie siê tak, a¿ „nie bêdzie siê zna³o” (ad delo jada) ró¿nicy miêdzy arur Haman („przeklêty Haman”) i baruch Mordechaj („b³ogos³awiony Mordechaj”). Ten nakaz te¿ podlega regule ukrycia i zatajenia. Nasz intelekt ma byæ wy³±czony: rzeczywisto¶æ ma ukryæ siê przed nasz± percepcj±, bo tylko wtedy ujawni siê wy¿sza prawda: za tym, co postrzegamy jako przypadek, kryje siê dzia³anie Boga.
Purim jest najbardziej „fizycznym” ze wszystkich ¶wi±t ¿ydowskich.
Tradycyjny przysmak purimowy: hamantasze
(fot. Yoninah)
Przykazanie wysy³ania smako³yków jako podarunków, nakaz zjedzenia wyj±tkowo du¿ego posi³ku purimowego, wreszcie (jako kropka nad „i”) w³a¶nie zalecenie upicia siê – to wszystko s± micwot odnosz±ce siê do cia³a, a nie do ducha. Jakie wiêc jest, dla kontrastu, najbardziej duchowe ¶wiêto ¿ydowskie? Oczywi¶cie Jom Kipur. Sposoby obchodzenia tych dwu ¶wi±t s± diametralnie ró¿ne. A jednak, gdy przyjrzymy siê im bli¿ej, zauwa¿ymy ich – ukryte i zamaskowane – podobieñstwa i analogie. Pe³n± nazw± Jom Kipur jest Jom Hakipurim, co, wedle Gaona z Wilna, mo¿na odczytaæ jako: „Dzieñ jak Purim”. Wydaje siê to zaskakuj±ce: Jom Kipur porównywany z Purimem? Jak to mo¿liwe?
Purim i Jom Hakipurim stanowi± wzajemne zwierciadlane odbicia. W Jom Kipur obowi±zuje post. W Purim nakazane jest ucztowanie i picie alkoholu. Jom Kipur jest ¶wiêtem, które k³adzie najwiêkszy nacisk na duchowo¶æ. Purim – na fizyczno¶æ. Wniosek ujawnia ukryt± prawdê: Boga mo¿na – twierdz± mêdrcy – i nale¿y chwaliæ nie tylko w duchowym skupieniu Jom Kipur, przez ograniczenie wynikaj±ce z postu, ale tak¿e w karnawa³owym nadmiarze Purimu, które, jak ka¿dy karnawa³, stanowi antytezê jakichkolwiek ograniczeñ. Bowiem Bóg nie objawia siê wy³±cznie za po¶rednictwem cudów, widocznych i bezdyskusyjnych w swojej niezwyk³o¶ci (nes nigla), które jeste¶my w stanie bezb³êdnie „duchowo” rozpoznaæ, ale tak¿e przez dzia³ania (cuda) ukryte (nes nistar), które zatajaj± siê ca³kowicie w fizycznym aspekcie rzeczywisto¶ci, jak realna twarz pod mask±.
Cz³owiek jest istot± zarówno duchow±, jak i fizyczn±. Ma cia³o i duszê. Je¿eli dusza chwali Boga w Jom Kipur, a cia³o ogranicza wówczas swoj± obecno¶æ, to w Purim jest odwrotnie: cia³o staje siê najwa¿niejsze jako narzêdzie rytua³u pochwa³y Boga, a tak istotne sk³adniki duszy, jak intelekt i umiejêtno¶æ analizy – zostaj± ograniczone a¿ do stanu, w którym „nie bêdzie siê zna³o” (ad delo jada). I kiedy nasz intelekt jest ograniczony, gdy w historii Estery widzimy splot przypadkowych zbiegów okoliczno¶ci, gdy podczas purimowego karnawa³u otaczaj± nas maski i kostiumy i gdy wreszcie u¶wiadomimy sobie, ¿e ani razu nie ma w Ksiêdze Estery odwo³ania do Boga, zrozumiemy s³owa napisane przez Rasziego: „W dniach Ester nast±pi hester panim (ukrycie Twarzy) Boga”.
Podsumowuj±c: historia opowiadana w Purim udowadnia, ¿e dzia³ania Boga mog± byæ maskowane przez co¶, co cz³owiek nazywa przypadkiem i nawet gdy „twarz Boga” jest niewidoczna, nie oznacza to, ¿e nie dzia³a Jego d³oñ. Wówczas gdy – podczas obchodów tego ¶wiêta – rytua³y apeluj± przede wszystkim do fizycznej strony naszej osobowo¶ci, w³a¶nie ten fizyczny aspekt mo¿e równie dobrze jak duchowy chwaliæ Boga, bo w nie mniejszym od niego stopniu jest czê¶ci± istoty ludzkiej.
Purim w pytaniach
* Purim jest jednym z dwóch ¶wiat ¿ydowskich ustanowionych przez rabinów, a niewymienionych w Torze. Które jest drugim z nich?
Chanuka
* "Purim" oznacza "losy". W jakim jêzyku?
Perskim
* Dlaczego w nazwie ¶wiêta wymienione s± "losy"?
Nazwa nawi±zuje do losów ci±gniêtych przez Hamana, by ustaliæ dzieñ zag³ady ¯ydów
* Jakie jest prawdziwe, hebrajskie imiê Ester (bo Ester to imiê perskie)?
Hadasa
* Czy Haman zgin±³ na szubienicy, czy w inny sposób?
Zosta³ nabity na pal
* Czyim potomkiem by³ Haman?
Odwiecznego wroga ¯ydów - Amaleka
* W którym roku nast±pi³ upadek Hamana?
W 357 p.n.e.
* Jak ma siê kalendarzowo Pesach do ¶wiêta Purim?
Pesach zaczyna siê jeden miesi±c i jeden dzieñ po Purim
* Jakie specjalne przykazania (micwot) obowi±zuja w Purim?
W Purim obowi±zuj± cztery szczególne przykazania:
Mikra Megila (wys³uchanie Megili)
Seudat Purim (¶wi±teczny posi³ek)
Miszloach Manot (rozdawanie podarków)
Matanot Lewjonim (dary dla biednych)
* Ile razy nale¿y w Purim wys³uchaæ Megilat Ester?
Dwa. W wieczór rozpoczynaj±cy ¶wiêto i w nastêpne przedpo³udnie.
* Ile razy wymieniony jest Bóg w Megilat Ester?
Ani razu
* Czy kobiety musz± wys³uchaæ Megili, mimo ¿e s± zwolnione z przykazañ "pozytywnych" przepisanych na okre¶lony czas?
Musz±, bo ich te¿ dotyczy³o knowanie Hamana i cudowne wybawienie od zag³ady
* Czy czytaj±cy Megilat Ester musi czekaæ, a¿ po ka¿dym wymienieniu imienia Hamana ucichn± gragery?
Tak, bo ka¿de s³owo musi byæ s³yszane
* Czym ro¿ni siê purimowy grager od purimowego raaszana?
Niczym. Obie nazwy (pierwsza w jidysz, druga - w hebrajskim) oznaczaj± ko³atki, którymi ha³asuje siê, gdy w czytaniu Megili pojawia siê imiê Hamana.
* A co trzeba zrobiæ, gdy nie us³yszy siê s³owa lub kilku s³ów?
Nale¿y natychmiast przeczytaæ je z tekstu, lub odmówiæ je z pamiêci
* Czy aby czytaæ publicznie Megilê trzeba byæ rabinem lub kantorem?
Nie, ale trzeba znaæ kantylacjê
* Czy w Purim wolno pracowaæ?
Tak, ale ten, kto pracuje w Purim "nie widzi b³ogos³awieñstwa swej pracy". Zwyczajowo nie wykonuje siê pracy zarobkowej.
* Czy jest prawd±, ¿e w Purim nale¿y piæ du¿o alkoholu?
Tak. To najrado¶niejsze ze ¶wi±t.
* Do jakiego momentu powinno siê piæ w Purim alkohol?
A¿ do momentu, gdy nie bêdzie siê w stanie rozró¿niæ (ad delo jada) okrzyku: „B³ogos³awiony [niech bêdzie] Mordechaj!” (boruch Mordechaj) od „Przeklêty [niech bêdzie] Haman!” (arur Haman)
* Czy ten nakaz nale¿y traktowaæ absolutnie dos³ownie?
Nie
* Kto nie musi w Purim piæ alkoholu?
Ci, którym nie pozwala na to stan zdrowia, ci którzy prowadza samochód, ci, którzy wychodz± z alkoholizmu. Trzeba u¿yæ rozs±dku.
* Czym ró¿ni± siê purimowe przysmaki hamantasze – od purimowych przysmaków oznej Haman?
Niczym. To te same ciasteczka nazwane w jidysz i po hebrajsku.
* Czym nadziewa siê hamantasze?
Makiem lub owocami w postaci np. konfitur, d¿emów, powide³; tak¿e czekolad±.
* Czy rozdawanie podarków w Purim lepiej zrobiæ osobi¶cie, czy przez pocztê lub pos³añca?
Przez pos³añca lub poczt±.
* Co musi zawieraæ - jako minimum - podarunek purimowy?
Dwie porcje ró¿nych smako³yków - takich, które nie wymagaj± przygotowania i daj± siê zje¶æ natychmiast.
* Co najmniej ilu ubogich nale¿y wspomóc w Purim?
Dwóch
* Co nale¿y zrobiæ, gdy w Purim nie spotka siê ¿adnych ubogich?
Obdarowaæ ich po zakoñczeniu ¶wiêta
* Czy w Purim mo¿na odmówiæ datku ¿ebrakowi?
Nie, nawet wtedy, gdy mamy podstawy, aby przypuszczaæ, ¿e ¿ebrak nas nabiera
* Jaki jest najlepszy purimowy prezent dla biednego?
Pieni±dze
* Dlaczego np. w Jerozolimie Purim obchodzony jest dzieñ pó¼niej?
W miastach, które w czasach Jehoszui by³y otoczone murami, Purim obchodzony jest 15 dnia miesi±ca adar, tak jak mia³o to miejsce w Szuszan, stolicy Persji.
* A dlaczego w czasach Jehoszui?
Bo Jehoszua jako pierwszy walczy³ z Amalekitami (Szemot 17, 9), a Haman by³ potomkiem ich króla – Agaga.
* Co jest istot± ¶wiêta Purim?
Rado¶æ i prze¶wiadczenie, ¿e Bóg dzia³a z ukrycia, poprzez to, co nazywamy przypadkiem.
Co siê w³a¶ciwie wtedy wydarzy³o?
Oko³o dwóch i pó³ tysi±ca lat temu ¦wi±tynia w Jerozolimie zosta³a zburzona przez babiloñskiego króla Nabuchadnecara. ¯ydzi zostali wyrzuceni z Ziemi Jisraela i zmuszeni do osiedlenia siê w Babilonii.
Piêædziesi±t lat po tym wydarzeniu Babilonia zosta³a podbita przez Persjê. Achaszwerosz by³ drugim perskim królem. Panowa³ on nad 127 prowincjami - od Hodu (Indii) do Kusz (Afryka), by³o to najwiêksze i najpotê¿niejsze pañstwo ówczesnego ¶wiata.
Nowy król potrzebuje nowej stolicy - Achaszwerosz na swoj± wybra³ Szuszan. Z tej okazji król organizowa³l coraz to nowe zabawy, na które spraszani byli nie tylko mo¿ni i ksi±¿êta lecz tak¿e mieszkañcy Szuszan.
Na jednej z zabaw pijany król za¿±da³, by jego ¿ona - Waszti, zatañczy³a przed ca³ym zebranym t³umem. Lecz Waszti, która by³a dumn± wnuczk± Nabuchadnecara, odmówi³a, wo³aj±c: "Czy¿bym by³a s³u¿k± króla?!" W porywie gniewu Achaszwerosz rozkaza³ zg³adziæ niepos³uszn± kólow±.
W³adca nie móg³ nie mieæ ¿ony. Achaszwerosz potrzebowa³ zatem nowej królowej - pragn±³ poj±æ za ¿onê kobietê jeszcze piêkniejsz± od Waszti. Jego s³udzy przemierzyli Persjê wszerz i wzd³u¿ - odwiedzaj±c ka¿de domostwo w królestwie, zabieraj±c wszystkie m³ode panny do Szuszan, gdzie by³y wiêzione do czasu, gdy stanê³y przed królem.
W Szuszan ¿y³a ¿ydowska sierota o imieniu Hadasa, któr± opiekowa³ siê jej wuj - Mordechaj. Gdy królewscy pos³añcy przyszli do ich domu, Mordechaj powiedzia³: "Nie obawiaj siê. Id¼ z nimi. Nie mów nikomu, ¿e jeste¶ ¯ydówk±, powiedz im swoje perskie imiê - Ester. Bóg bêdzie siê tob± opiekowa³!"
Ester by³a mi³±, delikatn± i bardzo piêkn± dziewczyn±. Gdy tylko król j± zobaczy³, wybra³ j± na swoj± królow±. Ester wziê³a dla siebie siedem s³u¿ek - ka¿da s³u¿y³a jej w inny dzieñ, dziêki czemu wiedzia³a, kiedy wypada Szabat. Jej posi³ki sk³ada³y siê wy³±cznie z koszernych potraw. Przez ca³y czas jednak skrywa³a swoj± tajemnicê - nikt nie wiedzia³, ¿e by³a ¯ydówk±. Ka¿dego dnia Mordechaj siada³ w bramie pa³acu, aby czekaæ na wie¶ci od Estery.
Pewnego dnia, siedz±c przy bramie pa³acu, Mordechaj przypadkiem us³ysza³, jak dwóch ¿o³nierzy knuje spisek przeciw królowi. Ostrzeg³ on Ester, dziêki czemu spiskowcy zostali z³apani i os±dzeni. Choæ zanotowano w Ksiêgach Królewskich, ¿e ¯yd Mordechaj uratowa³ ¿ycie króla, szybko zapomniano o ca³ym wydarzeniu.
Wkrótce potem Achaszwerosz wyznaczy³ Hamana - najbogatszego cz³owieka w królestwie - na swojego nowego rz±dcê. Wszystkim s³ugom królewskim rozkazano, aby okazywali Hamanowi cze¶æ i sk³adali mu pok³on. Ka¿dy wype³nia³ to polecenie - ka¿dy, poza Mordechajem. Wprawdzie mo¿na siê k³aniaæ, aby oddaæ cze¶æ Hamanowi, lecz Haman nosi³ na szyi ogromny medalion z wizerunkiem bo¿ka - Mordechaj stwierdzi³, ¿e ludzie mogliby pomy¶leæ, i¿ k³ania siê tak¿e bo¿kowi. A ¯ydowi zabronione jest czciæ i k³aniaæ siê bo¿kom.
Haman by³ w¶ciek³y. Uda³ siê natychmiast prosto do króla, aby siê po¿aliæ:
-Jest taki naród, rozsiany po ca³ym królestwie, który jest inny od reszty narodów. Nie jedz± tego, co my, nie pij± naszego wina. Nie chc± po¶lubiaæ naszych córek. Nie przestrzegaj± praw królewskich i nie chc± pracowaæ! Ka¿dego siódmego dnia odpoczywaj±, a do tego ¶wiêtuj± jakie¶ swoje ¶wiêta. Je¿eli tylko dasz mi swoje pozwolenie, zniszczê ich dla ciebie, Wasza Wysoko¶æ. Je¿eli bêdzie taka potrzeba - to nawet zap³acê za wydatki z w³asnej kieszeni!
Achaszwerosz da³ Hamanowi swój królewski pier¶cieñ, aby przy jego pomocy pieczêtowa³ rozkazy i dekrety. Aby plan Hamana uda³ siê, postanowi³ on bardzo dok³adnie wyznaczyæ datê, pragn±c, by jego bogowie pob³ogos³awili zamiary. Rzuci³ losy - purim - i wyznaczy³ w³a¶ciwy dzieñ. Szybko wys³a³ listy, przypieczêtowane królewskim pier¶cieniem, do ka¿dej ze 127 prowincji:
"13 dnia w miesi±cu adar macie zniszczyæ, zabiæ i zamordowaæ wszystkich ¯ydów, m³odych i starych, kobiety i dzieci, wszystkich w jednym dniu. Ich pieni±dze i w³asno¶ci bêd± wtedy nale¿eæ do was."
Gdy tylko Mordechaj dowiedzia³ siê o dekrecie, rozdar³ swoje szaty i obsypa³ g³owê popio³em na znak ¿a³oby. Powiedzia³ Esterze, ¿e musi siê ona udaæ do króla, by próbowaæ uratowaæ ¯ydów. Ester przestraszy³a siê - nie wolno by³o bowiem przychodziæ do króla nie bêd±c wezwanym. Lecz Mordechaj powiedzia³ jej:
- Kto wie? Mo¿e w³a¶nie z tego jednego powodu zosta³a¶ umieszczona w pa³acu? Je¿eli teraz zachowasz milczenie, pomoc dotrze do ¯ydów z innego ¼ród³a - ale ty przeminiesz!"
Ester poprosi³a, aby ¯ydzi z Szuszan po¶cili i modlili siê za ni± przez trzy dni. Mordechaj zebra³ tak¿e wszystkie ¿ydowskie dzieci, aby siê modli³y. (Ostatecznie to w³a¶nie ich modlitwy zosta³y wys³uchane.)
Gdy trzy dni postów i modlitw dobieg³y koñca, Ester uda³a siê do króla. Król zapyta³ j±:
- Jakie jest twoje ¿yczenie, moja królowo? Powiedz s³owo, a pó³ królestwa bêdzie twoje.
Lecz Ester poprosi³a jedynie, by król - wraz z Hamanem - przyj±³ zaproszenie na prywatne przyjêcie organizowane przez ni±. W czasie przyjêcia Achaszwerosz ponownie spyta³ siê jej:
- Czego pragniesz? O czymkolwiek zamarzysz - bêdzie twoje!
Lecz ponownie Ester zaprosi³a ich jedynie na kolejne przyjêcie. Król by³ zdziwiony, lecz Haman zachwycony. Udaj±c siê domu, mija³ bramê pa³acu, gdzie zobaczy³ Mordechaja. Jego rado¶æ zmieni³a siê we w¶ciek³o¶æ:
- Jestem tak wa¿n± osob±, ¿e ¿ona króla zaprasza mnie na prywatne przyjêcie, gdzie siedzê obok niej i króla, a ten ¯yd nadal nie chce mi siê k³aniaæ?!!
Haman by³ tak w¶ciek³y, ¿e najchêtniej od razu zabi³by Mordechaja, bez czekania na 13 adar. Za podszeptem swej ¿ony - Zerasz, wybudowa³ na w³asnym podwórku wysok± szubienicê, aby przy pierwszej okazji powiesiæ na niej Mordechaja.
Tej samej nocy król nie móg³ spaæ. Przekrêca³ siê z boku na bok, lecz nic nie pomaga³o. W koñcu zawo³a³ jednego ze swoich s³ug, aby przyniós³ Ksiêgê Królewsk± i poczyta³ mu do snu. Ksiêga otworzy³a siê dok³adnie na opisie, jak Mordechaj uratowa³ króla powiadamiaj±c o spisku na jego ¿ycie.
- Jak± nagrodê otrzyma³ ten ¯yd?
- ¯adn±, Wasza Wysoko¶æ - odpowiedzia³ s³uga.
- Uratowa³ mi ¿ycie, a nie otrzyma³ ¿adnej nagrody?! - zdenerwowa³ siê król.
I w³a¶nie wtedy kto¶ zapuka³. By³ to Haman, który przyszed³ prosiæ o pozwolenie na powieszenie ¯yda Mordechaja. Tak bardzo mu siê z tym spieszy³o, ¿e nie chcia³ nawet czekaæ do rana!
- Hamanie! - zagrzmia³ król - Powiedz mi, co nale¿y uczyniæ osobie, której król pragnie okazaæ wdziêczno¶æ i cze¶æ?
- Och, ¶wietnie na to odpowiem, Wasza Wysoko¶æ! - odpowiedzia³ Haman z szerokim u¶miechem - Nale¿y go ubraæ w królewskie szaty. Nastêpnie za³o¿yæ na jego g³owê królewsk± koronê. Powinien te¿ dosi±¶æ królewskiego konia. I niech s³uga idzie przed nim, wo³aj±c: "Oto jak siê traktuje tego, któremu król pragnie okazaæ wdziêczno¶æ i cze¶æ!"
- ¦wietny pomys³! - zawo³a³ Achaszwerosz - Zostawiê to zatem tobie. Znajd¼ ¯yda Mordechaja i zrób dok³adnie tak, jak opisa³e¶ - w ka¿dym najmniejszym szczególe!
Haman nie mia³ wyj¶cia - musia³ zrobiæ dok³adnie to wszystko, co zaproponowa³. Mordechaj zosta³ oprowadzony na królewskim koniu, ubrany w królewskie szaty, po ca³ym mie¶cie Szuszan. Haman nie mia³ czasu, by pogr±¿aæ siê we w¶ciek³o¶ci - musia³ siê udaæ wieczorem do pa³acu, na drugi bankiet organizowany przez królow± Ester. I ponownie król zapyta³ na nim:
- Jakie¿ jest twoje ¿yczenie Ester? Dlaczego nas tu zaprosi³a¶? Powiedz tylko, a bêdzie to uczynione!
Tym razem Ester przemówi³a:
- Uratuj moje ¿ycie! - za³ka³a - i ¿ycie moich bliskich. Zostali¶my skazani na ¶mieræ!
- ¦mieræ?! Twoi bliscy?! Przez kogo?!! - zapyta³ zaskoczony król.
- Przez nikczemnego, z³ego cz³owieka - przez twojego premiera Hamana!
Król by³ tak w¶ciek³y, ¿e wybieg³ z pokoju, aby siê uspokoiæ. W sekundê pó¼niej Haman rzuci³ siê w kierunku Ester, aby b³agaæ j± o lito¶æ. Dok³adnie w tej samej chwili wszed³ król.
- Co to?! ¦miesz atakowaæ królow± w moim pa³acu?! Zabraæ go st±d i powiesiæ!!! - wrzeszcza³ król.
I Haman zosta³ powieszony [wed³ug innych interpretacji: nabity na pal (red.)] na tej samej szubienicy, któr± przygotowa³ dla Mordechaja. A Mordechaj zosta³ wyznaczony przez króla na premiera w miejsce Hamana!
Jednak zgodnie z prawem perskim, raz wydany dekret królewski by³ nieodwo³alny - przez co król nie móg³ anulowaæ rozkazów przeciwko ¯ydom. Lecz przekaza³ Mordechajowi królewski pier¶cieñ, aby ten wyda³ nowe dekrety, jakie tylko uzna za stosowne, które mog³yby pomóc ¯ydom.
Teraz to Mordechaj wys³a³ królewski list. Napisa³ w nim: "13 dnia miesi±ca adar wszyscy ¯ydzi mieszkaj±cy w królestwie maj± siê zebraæ, by broniæ swego ¿ycia." Persowie bardzo gorliwie pragnêli wype³niæ dekret Hamana, lecz teraz, gdy ¯ydzi mogli siê broniæ - nie przedstawia³o siê to ju¿ tak prosto i ³atwo.
13 adar ¯ydzi z ca³ego królestwa zgromadzili siê i bronili. Tysi±ce ich wrogów zosta³o zabitych, ³±cznie z dziesiêcioma nikczemnymi synami Hamana, którzy zostali powieszeni na drzewie. W przeciwieñstwie do Persów, którzy pragnêli obrabowaæ ¯ydów, ¯ydzi nie zabrali niczego, co do nich nie nale¿a³o. 14 adar wznie¶li podziêkowania do Boga i ¶wiêtowali cudowne uratowanie.
Jedynie w miastach otoczonych murami - jak Szuszan, ¯ydzi walczyli tak¿e nastêpnego dnia, dopiero 15 mogli ¶wiêtowaæ zwyciêstwo.
I dlatego obchodzimy Post Estery 13 adar, Purim 14 adar, Szuszan Purim 15 adar.
¬ród³o:
www.the614thcs.com ; archiwum F¯P
http://fzp.net.pl/swieta-zydowskie/purim